Drugi grant ERC dla Artura Obłuskiego i CAŚ UW

autor

Europejska Rada ds. Badań przyznała grant ERC Consolidator na projekt dr. hab. Artura Obłuskiego „Afropolis Tungul: Urban biography of a cosmopolitan African capital” („Afropolis Tungul: Miejska biografia kosmopolitycznej afrykańskiej stolicy”). Projekt będzie realizowany w Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW).

W CAŚ UW jest też realizowany pierwszy grant ERC Artura Obłuskiego, przyznany w 2017 roku ERC Starting Grant. Oba projekty skupiają się na badaniach ośrodków miejskich i zamieszkujących je społeczności w perspektywie diachronicznej na przykładzie Tungul (Starej Dongoli) w Sudanie, nubijskiej metropolii istniejącej przez ponad półtora tysiąca lat.

– „Skrócona nazwa projektu kryje w sobie jego sedno. Afropolis oznacza miasto, które powstało na styku dwóch wielkich kultur – antycznego Śródziemnomorza i Afryki. Zamieszkujący miasto ludzie niezwykle efektywnie wykorzystywali swoje położenie geograficzne, umiejętnie czerpiąc z obydwu zasobów i tworząc unikalny na skalę światową i jedyny w swoim rodzaju organizm społeczny, polityczny i kulturowy. Tungul jest rodzimą nazwą trwającej przez piętnaście wieków aglomeracji. Jedną z naszych intencji jest walka z mitem Afryki jako kontynentu bez historii i bez cywilizacji. Tungul i chrześcijańskie królestwo Makurii powstały pięćset lat przed powstaniem Polski” – wyjaśnia Artur Obłuski.

Projekt „Afropolis Tungul” będzie koncentrował się na czasach, gdy miasto było stolicą chrześcijańskiego królestwa Makurii (IV–XV wiek), ale włączone zostaną również wyniki wcześniejszego projektu ERC – UMMA, który badał ostatnie 500 lat istnienia miasta. Projekt „Afropolis Tungul” jest multidyscyplinarną próbą zbadania uwarunkowań trwałości osadnictwa w dolinie Nilu: dlaczego Tungul powstała właśnie w tym miejscu? jakie czynniki pozwoliły jej przetrwać tak długo, pomimo trudnych warunków środowiskowych i dynamicznych zmian politycznych?

Tytułowa biografia miasta ma pokazać funkcjonowanie stolicy na rozmaitych płaszczyznach: urbanistycznej, środowiskowej i demograficznej. – „Chcę wyjść w interpretacjach wyników badań poza tradycyjne narracje osadzone w ekologicznym lub politycznym determinizmie” – zaznacza kierownik projektu i dodaje – „poświęcając równą uwagę czynnikom klimatycznym, środowiskowym, społeczno-ekonomicznym i politycznym mam nadzieję uzyskać wyniki, które zaoferują nowe perspektywy dla szerszych studiów archeologicznych i teoretycznych nad ośrodkami miejskimi”.

Choć większość prac skupi się na zbieraniu i analizie danych dotyczących Tungul w okresie makuryckim (IV–XV wiek) to cele badawcze projektu wymagają połączenia tego materiału z danymi dotyczącymi okresu Fundż (XVI–XIX wiek) uzyskanymi w efekcie projektu ERC Starting Grant UMMA oraz z innymi informacjami uzyskanymi w trakcie wykopalisk ekspedycji CAŚ UW na tym stanowisku.

Na realizację trwającego pięć lat projektu, który rozpocznie się w na początku 2024 r. ERC przyznało 1 999 950 Euro. Granty ERC Consolidator, finansowane w ramach Programu Ramowego Horyzont Europa, przeznaczone są dla odnoszących sukcesy badaczy, od siedmiu do 12 lat po doktoracie, którzy tworzą silne zespoły badawcze.

Tak właśnie było w przypadku pierwszego grantu ERC dr. hab. Obłuskiego. Stworzył on w CAŚ UW prężnie działający zespół, do którego zaprosił młodych specjalistów z Polski i z zagranicy zajmujących się archeologią, ceramologią, bioarcheologią i epigrafiką. Od momentu rozpoczęcia pracy w CAŚ UW troje członków zespołu obroniło prace doktorskie (dr Agata Deptuła, dr Katarzyna de Lellis-Danys i dr Maciej Wyżgoł), a dwa kolejne doktoraty są na ukończeniu (Adrian Chlebowski i Bogusław Franczyk). Wszyscy zostali autorami licznych artykułów wydanych w prestiżowych czasopismach, a także współautorami publikacji książkowych, które powstały pod redakcją dr. hab. Obłuskiego i dr Doroty Dzierzbickiej, kierowniczki terenowej projektu i ukazały się w zagranicznych wydawnictwach. Zespół UMMY stał za organizacją w 2022 roku na Uniwersytecie Warszawskim jubileuszowej, 15. edycji największej międzynarodowej konferencji nubiologicznej. UMMA okazała się też inkubatorem innych projektów, gdyż członkowie zespołu skutecznie zdobywają granty na własne projekty badawcze związane ze Starą Dongolą (granty NCN: PRELUDIUM – mgr Maciej Wyżgoł, OPUS – dr Robert Stark, granty wewnętrzne UW z programu IDUB – dr Katarzyna de Lellis-Danys, dr Robert Stark, dr Agata Deptuła, dr Maciej Wyżgoł).

Dr hab. Artur Obłuski jest archeologiem specjalizującym się w badaniach nad średniowieczną Nubią. Od 2018 roku jest dyrektorem CAŚ UW, wcześniej kierował Stacją Badawczą w Kairze CAŚ UW. Jest propagatorem zmiany w podejściu do archeologii w Afryce i na Bliskim Wschodzie: odejścia od traktowania ich jedynie jako pracy naukowej na rzecz tworzenia w oparciu o dziedzictwo kulturowe sprzyjających warunków dla rozwoju ekonomicznego społeczności lokalnych i aktywnego włączania ich w prowadzenie badań.

Laureat grantów Narodowego Centrum Nauki, a także m.in. Stypendium Kolumba Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej realizowanego w Oriental Institute na University of Chicago, jednej z dziesięciu najlepszych uczelni na świecie. Jest pierwszym i jedynym polskim archeologiem, który otrzymał dwa granty ERC. W 2017 r. zdobył ERC Starting Grant na projekt „UMMA – Urban Metamorphosis of the community of a Medieval African capital city”. Za promocję jego rezultatów w ramach działań z zakresu archeologii angażującej otrzymał w 2022 r. wyróżnienie publiczności w konkursie o nagrodę Europejskiej Rady ds. Badań „Public Engagement with Research Award”. W roku 2021 otrzymał również Nagrodę Prezesa Rady Ministrów za wybitne osiągnięcia naukowe.

Languages