Jiyeh

Jiyeh (antyczna Porphyreon)

Nazwa projektu:

Polsko-Libańska Misja Archeologiczna w Jiyeh (Porphyreon)
Polish-Lebanese Archaeological Mission in Jiyeh (Porphyreon)

Facebook:

Polish Archaeological Projects in Lebanon

Academia.edu:

The Joint Expedition to Chhim and Jiyeh, Lebanon. Polish-Lebanese Mission
Typ stanowiska:

Stanowisko osadnicze

Lokalizacja:

Liban
Wybrzeże Morza Śródziemnego
ok. 25 km na południe od Bejrutu
12 km na północ do Sajdy, starożytnego Sydonu

Datowanie:

– epoka późnego brązu (wiek: ok. 1500–1150 p.n.e.)
– epoka żelaza (wiek: ok. 1150–530 p.n.e.)
– okres perski (wiek: 475–330 p.n.e.)
– okres hellenistyczny (wiek: 330–63 p.n.e.)
– okres wczesnorzymski (wiek: 63 p.n.e.–135 n.e.)
– okres późnorzymski (wiek: 135–324 n.e.)
– okres bizantyjski (wiek: 324–640 n.e.)
– okres wczesnoislamski (wiek: 640–1174 n.e.)

Najciekawsze odkrycia:

– kwartał mieszkalny wybudowany w IV/V wieku n.e.
– malowidła ścienne–motywy floralne, fragment Psalmu
– centrum produkcji ceramiki późnohellenistycznej i wczesnorzymskiej
– nekropola rzymska i wczesnobizantyjska
– bazylika chrześcijańska z mozaikami podłogowymi (V–VI w. n.e.)
– terakotowe protomy (maski) wotywne z V wieku p.n.e.
– kamienna stela z przedstawieniem egipskiego bóstwa Horusa
– pozostałości instalacji związanych z produkcją wina odkryte i zadokumentowane podczas prac budowlanych prowadzonych na północ od stanowiska w 2012 roku
– wyniki badań paleobotanicznych i archeozoologicznych pomagają ustalić gatunki uprawianych w starożytności roślin i hodowanych zwierząt

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

Od 1997 roku: 2003 – badania geofizyczne w sektorach B i Q; 2004–badania ratunkowe (sektor B); 2005–badania w bazylice (sektor Q) i sektorze C; 2008–2014 – badania w sektorze mieszkalnym (sektor D).

Typ badań:

badania wykopaliskowe, badania powierzchniowe w okolicach stanowiska, badania podwodne, prospekcja geofizyczna

Kierownicy badań:

Tomasz Waliszewski (Instytut Archeologi, Uniwersytet Warszawski)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Direction Générale des Antiquités
– Wydział Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie

Informacje dodatkowe:

Ruiny starożytnej zabudowy znane były podróżnikom europejskim już w wieku XVIII i XIX. Pierwsze badania wykopaliskowe przeprowadził na stanowisku libański archeolog Roger Saidah w 1975 roku. Prace przerwał wybuch wojny domowej w Libanie.

Opis stanowiska i badań:

Stanowisko o powierzchni około 3 ha położone jest ok. 25 km na południe od Bejrutu, przy autostradzie nadmorskiej wiodącej do Sajdy (starożytnego Sydonu). Ruiny osady zalegają bezpośrednio na płaskim brzegu Morza Śródziemnego.

Stanowisko identyfikowane jest z grecko-rzymskim miastem Porphyreon. Nazwa odnosi się najpewniej do wytwarzanego na wybrzeżu fenickim purpurowego barwnika. Porphyreon – miasto hellenistyczne założone prawdopodobnie przez Ptolemeuszy w III wieku p.n.e., w okresie późnoantycznym stało się już tylko niewielką wioską. To z tym okresem związana jest większość odkrywanych domów, a także bazylika i nekropola zlokalizowana na północ od kwartału mieszkalnego (sektor D).

W północnej części stanowiska, w trakcie prowadzonych tam prac budowlanych, odkryto także (nieistniejące już) pozostałości centrum produkcji ceramiki z okresu późnohellenistycznego i wczesnorzymskiego oraz związane najprawdopodobniej z okresem późnoantycznym pozostałości po instalacjach służących do produkcji wina.

Inne materiały na temat misji:

Rezultaty badań:

2017-05 Informacja prasowa: Jiyeh. Gliniane maski z wykopalisk w Libanie
Biuletyn „Archeowieści PCMA”, 11, (2009): Badania w Jiyeh i Chhim

Wydarzenia związane z projektem:

2016-09 Wystawa i konferencja z okazji 20-lecia prac CAŚ UW w Libanie (Bejrut)
2015-05 Konferencja sprawozdawcza „Polacy w Libanie”
2014-09 Wystawa i konferencja z okazji 10-lecia działalności polskiej misji konserwatorskiej w Libanie (Bejrut)
2013-09 Złoty Krzyż Zasługi dla dr. Mounira Atallaha
2009-12 Warsztaty: German and Polish Archaeological Projects in Lebanon (Berlin)
1998 – wystawa w Pałacu Kazimierzowskim
Wystawa w Genewie

Broszura „From Byzantine Mosaics to Medieval Paintings. Fifteen years of Polish-Lebanese cooperation in archaeology and conservation 1996–2011”

Plansze: Jiyeh

Bibliografia projektu:

Zobacz też konto misji w serwisie Academia.edu: The Joint Expedition to Chhim and Jiyeh, Lebanon. Polish-Lebanese Mission

Waliszewski, T. and Burdajewicz, J. (2019). Unearthing Houses in Porphyreon and Chhim. Structure, Spatial Development, and Decoration of Domestic Spaces in Late Antique Phoenicia, Światowit 58, 173–195 DOI: 10.31338/0082-044X.swiatowit.58.10

Gwiazda, M., Waliszewski, T., (2019). Jiyeh (Porphyreon) 1975 excavation season. Roger Saidah’s archaeological works in the residential Sector D, Archaeology & History in the Lebanon 50–51, 164–198.

Krueger, M., Wicenciak, U., Kowarska, Z., Niedzielski, P., Kozak, L., Krueger, M., Jakubowski, K., Proch, J., Mleczek, M., Waśkiewicz, A. (2018). First results of organic residue analysis on ceramic vessels (Jiyeh and Chhîm, Lebanon) by High Perfomance Liquid Chromatography with Tandem Mass Spectrometry. Mediterranean Archaeology and Archaeometry, 18(1), 209–220.

Piątkowska-Małecka, J. (2017). Mammals in the economy of ancient Porphyreon (Lebanon), Polish Archaeology in the Mediterranean, 26/1, 453–473, DOI: 10.5604/01.3001.0012.1800

Badura, M. et al. (2016). Plant remains from Jiyeh/Porphyreon, Lebanon (Seasons 2009–2014): Preliminary results of archeobotanical analysis and implications for future research. Polish Archaeology in the Mediterranean, 25, 487–510.

Gwiazda, M. (2016). A Hybrid Style Terracotta Protoma from Porphyreon (Central Phoenicia), Zeitschrift für Orient-Archäologie, 9, 118–133.

Gwiazda, M. & Waliszewski, T. (2016). Early Byzantine residential architecture in Jiyeh (Porphyron) after excavation seasons in 2012 and 2013. Archeologia, 65, 35–56.

Tomkowska, A. (2016). Conservation and restoration of a votive mask from Jiyeh in Lebanon. Polish Archaeology in the Mediterranean, 25, 479–486.

Wicenciak, U. (2016). Porphyreon. Hellenistic and Roman pottery production in the Sidon hinterland (=Polish Archaeology in the Mediterranean Monograph Series 7). Warszawa: PCMA. doi.org/10.31338/uw.9788323547341

Dzik, M. (2015). Preliminary results of a stratigraphic analysis of late Roman and Early byzantine architecture in the residential quarter of Jiyeh. Polish Archaeology in the Mediterranean, 24/1, 475–490.

Gwiazda, M. (2015). The marble decoration of the presbytery of the Late Antique basilica in Jiyeh (Porphyreon) – Lebanon. Światowit, 12 (53)/A, 127–142.

Kowarska, Z., Lenarczyk, S. (2015). Results of a survey conducted in the area of the Jiyeh Marina Resort hotel complex in the 2012 season. Polish Archaeology in the Mediterranean, 24/1, 491–503.

Waliszewski, T., Antos, M., Jaworski, P., Makowski, P., Romaniuk, M., Solecki, R., Szymczak, A. (2015). Preliminary report on the 2012 and 2013 excavation seasons at Jiyeh (Porphyreon): work in sector D (residential quarter). Polish Archaeology in the Mediterranean, 24/1, 453–474.

Waliszewski, T. & Gwiazda, M. (2015). Porphyreon through the ages: the fading archaeological heritage of the Lebanese coast, Journal of Eastern Mediterranean Archaeology and Heritage Studies, 3(4), 330–348.

Waliszewski, T. & Wicenciak, U. (2015). Jiyeh (Porphyreon). Nouvelles découvertes sur le territoire de Sidon à l’époque hellénistique. Topoi Supplément, 13, 155–179.

Jakubiak, K., (2014–2015). Painted decorations in the Jiyeh tombs. Archaeology & History in the Lebanon, 40–41, 146–153.

Gwiazda, M. (2014). Economy of Hellenistic, Roman and Early Byzantine settlement in Jiyeh (Porphyreon), Lebanon. Archeologia, 62–63, 31–44.

Gwiazda, M. (2014). Grave monuments from Jiyeh (Porphyreon) and the sepulchral art of Sidon’s chora. Archeologia, 64, 53–66.

Gwiazda, M. (2014). Marble vessels from Jiyeh (Porphyreon). Polish Archaeology in the Mediterranean, 23/1, 527–542.

Wicenciak, U. (2014). Pottery production in the Late Hellenistic and Early Roman Periods at Jiyeh – ancient Porphyreon (Lebanon). In B. Fischer-Genz, Y. Gerber, & H. Hamel (Eds.), Roman pottery in the Near East: Local production and regional trade. Proceedings of the round table held in Berlin, 19–20 February 2010 (pp. 103–124). Oxford: Archaeopress.

Domżalski, K., (2013). Terra Sigillata, Red Slip and Glazed Wares from Jiyeh (Porphyreon) and Chhim in Lebanon. Similarities and differences in supplying coastal and mountain customers, Archeologia. LXIV, 23–51.

Szulc-Kajak, A. (2013). Fishing gear from Jiyeh (Porphyreon). Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 334–340.

Waliszewski, T. and Gwiazda, M. (2013). Preliminary report on the 2010 excavation season at Jiyeh (Porphyreon). Polish Archaeology in the Mediterranean, 22, 321–333.

Frangié, D. & Wicenciak, U. (2012). Beyrouth et Jiyeh au sein des productions céramiques. Dossiers d’Archéologie, 350, 38–43.

Bogacki, M. (2012). Ground and aerial photogrammetric documentation in Jiyeh (Porphyreon). Polish Archaeology in the Mediterranean, 21, 454–458.

Waliszewski, T., Juchniewicz, K. and Gwiazda, M. (2012). Preliminary report on the 2008 and 2009 excavation seasons at Jiyeh (Porphyreon) with appendices: 1. Sunken vessels in late Roman and Byzantine Houses in area D 2. Preliminary remarks on thresholds from private houses in Jiyeh (Porphyreon). Polish Archaeology in the Mediterranean, 21, 423–445.

Wicenciak, U. (2012). Local Hellenistic ‘Phoenician’-type amphora and Rother pottery vessels from excavations in Jiyeh (Porphyreon) (seasons 2008-2009). Polish Archaeology in the Mediterranean, 21, 446-453.

Waliszewski, T. (2011). Lamp-Mould from Jiyeh (Southern Lebanon), Frangie, D., Salles, J.-F. (red.), A variant of ovoid lamos in the Byzantine and Early Islamic Levant, Lampes Antiques du Bilad es Sham. Jordanie, Syrie, Liban, Palestine, Actes du Colloque de Petra-Amman (6–13 novembre 2005), 357–384.

Roumié, M., Wicenciak, U., Bakraji, E., & Nsouli, B. (2010). PIXE characterization of Lebanese excavated amphorae from Jiyeh archeological site. Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section B: Beam Interactions with Materials and Atoms, 268(1), 87–91.

Waliszewski, T. (2008). Byzantine basilica Q. In T. Waliszewski et al., Jiyeh (Porphyreon). Hellenistic, Roman and Byzantine settlement on the southern coast of Lebanon. Preliminary report on the 1997 and 2003–2005 seasons. Bulletin d’Archéologie et d’Architecture Libanaise, 10, 27–34.

Waliszewski, T. (2008). Jiyeh, Nabi Younes, Porphyreon In T. Waliszewski et al., Jiyeh (Porphyreon). Hellenistic, Roman and Byzantine Settlement on the Southern coast of Lebanon. Preliminary report on the 1997 and 2003–2005 seasons. Bulletin d’Archéologie et d’Architecture Libanaise, 10, 7–8.

Waliszewski, T., Wicenciak, U., El-Tayeb, M., Domżalski, K., Witecka, A., Wagner, M., Żukowski, R. (2008). Jiyeh (Porphyreon). Hellenistic, Roman and Byzantine settlement on the southern coast of Lebanon. Preliminary report on the 1997 and 2003–2005 seasons. Bulletin d’Archéologie et d’Architecture Libanaise, 10, 5–80.

Waliszewski, T., Wicenciak, U., El-Tayeb, M. & Juchniewicz, K. (2006). Jiyeh: Explorations 2005. Polish Archaeology in the Mediterranean, 17, 421–429.

Domżalski, K., Wicenciak, U., El-Tayeb, M. & Waliszewski, T. (2005). Late Hellenistic and Early Roman pottery production center at Jiyeh, rescue excavations, 2004. Polish Archaeology in the Mediterranean, 16, 429–439.

Herbich, T. (2005). Jiyeh: Geophysical survey, 2003. Polish Archaeology in the Mediterranean, 16, 423–428.

Waliszewski, T. (2005). Jiyeh (Porphyreon): Explorations, 2003–2004. Polish Archaeology in the Mediterranean, 16, 419–422.

Wicenciak, U., El Tayeb, M., Domżalski, K., & Waliszewski, T. (2004). Preliminary report on a salvage campaign at Jiyeh, 2004: the pottery production area. Światowit, 5 (46) Fas, 129–134.

Waliszewski, T., Kowalski, S. P. & Witecka, A. (1998). Chhim-Jiyeh Excavations 1997. Polish Archaeology in the Mediterranean, 9, 139–152.

Waliszewski, T. and Kowalski, S. P. (1997). Chhim-Jiyeh Excavations 1996. Polish Archaeology in the Mediterranean, 8, 147–156.