Musti

Musti

Henchir Mist

Mustis

• Nazwa projektu:

  Tunezyjsko–Polska Misja Archeologiczna w Musti (el-Krib), Tunezja
  Tunisian–Polish Archaeological Mission to Musti (el-Krib), Tunisia

  Profil FB:

  Musti Archaeological Project – Facebook

  Musti Project – website

• Typ stanowiska:

  Miasto antyczne i jego wiejskie zaplecze

  Lokalizacja:

  Tunezja
  120 km na południowy-zachód od Kartaginy, 12 km na południe od antycznego miasta Thugga (Dougga), w miejscowości el-Krib (gubernorat Siliana)

  Datowanie:

  – okres przedrzymski (III–II wieku p.n.e.)
  – okres rzymski I (I wiek p.n.e.–II wiek n.e.)
  – okres rzymski II (III–IV wiek n.e.)
  – okres wandalski (435–533 rok n.e.)
  – okres bizantyjski (534–698 rok n.e.)
  – okres islamski (VIII–XI wiek n.e.)

Najciekawsze zabytki:

– świątynia Plutona
– świątynia Apollona
– świątynia Celestis
– bazylika chrześcijańska
– dom późnorzymski
– cytadela bizantyjska
– tłocznia oliwy
– ponad 500 łacińskich inskrypcji
– łuk triumfalny cesarza Gordiana III

Historia badań:

Na stanowisku odbyły się badania francuskie w latach 30. XX wieku oraz badania tunezyjskie prowadzone przez Institut National du Patrimoine w końcu lat 50. I w początkach 60. XX wieku.  Dotychczasowe badania skupiły się na wyrywkowej analizie zabytków epigraficznych, odsłonięciu na obszarze około 1 ha trzech świątyń, jednej bazyliki chrześcijańskiej, dwóch domów, trzech ciągów ulic oraz cytadeli bizantyjskiej przykrywającej wcześniejsze forum; potencjał stanowiska jest jednak bez porównania większy, powierzchnię miasta oceniamy po przeprowadzonych wstępnych analizach zdjęć z drona na około 34 ha.

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

2018–

Typ badań:

wykopaliska
badania nieinwazyjne
badania powierzchniowe

Kierownicy badań:

Tomasz Waliszewski (Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
Jamel el-Hajj

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego
– Institut National du Patrimoine (Tunezja)

Informacje dodatkowe:

Stanowisko Musti znane jest podróżnikom europejskim od końca XIX wieku. Bardzo ograniczone prace terenowe zostały przeprowadzone tu przez badaczy francuskich i tunezyjskich pomiędzy latami 30. a 60. ubiegłego wieku. Podjęto się częściowej rekonstrukcji trzech świątyń i bramy miejskiej. Inskrypcje poświadczają obecność 11 świątyń pogańskich. Fragmenty historii miasta poznane zostały głównie dzięki studiom epigraficznym lokalnych inskrypcji łacińskich.

Opis stanowiska i badań:

Stanowisko archeologiczne Musti, mieści się w odległości ok. 120 km na południowy zachód od stolicy Tunezji – Tunisu i jest położone w pobliżu współczesnego miasteczka el-Krib, w gubernatoracie Siliana. Oddalone jest zaledwie od 12 km od jednego z największych stanowisk rzymskich prowincji o nazwie Thugga (Dougga). Leży w silnie zurbanizowanym regionie Afryki Prokonsularnej, przy głównej arterii lądowej biegnącej z Kartaginy do Theveste w dzisiejszej Algierii. Korzystne położenie geograficzne przy ruchliwym szlaku komunikacyjnym i handlowym oraz świetna lokalizacja pośród bardzo żyznych terenów uprawy zboża, oliwy i winnej latorośli wpłynęły na bardzo szybkie wzbogacenie się miasta, regionu i jego mieszkańców w okresie od I wieku n.e. do III wieku n.e.

Ten ośrodek miejski powstał na terenie zamieszkałym przez plemiona numidyjskie i w miejscu, gdzie zapewne istniała jedna z przedrzymskich osad numidyjskich. Powstała tutaj w konsekwencji kolonia rzymska w końcu II wieku p.n.e., założona i zasiedlona przypuszczalnie przez weteranów armii rzymskiej wywodzących się z oddziałów dowodzonych przez słynnego generała Mariusza. Historia miasta i regionu jest praktycznie nieznana i odtwarzana w sposób niezwykle fragmentaryczny i hipotetyczny. Przypuszcza się, że pierwsi weterani pochodzili z okolic dzisiejszej Bolonii.

O potencjale urbanistycznym miasta w okresie rzymskim świadczy jego powierzchnia urbanistyczna wynosząca ponad 34 ha oraz liczne budowle monumentalne widoczne na powierzchni, wśród których należy wymienić: świątynie Plutona, Apollona i Ceres, dwa łuki tryumfalne, termy rzymskie, cytadela bizantyjska w miejscu dawnego forum z co najmniej 300 inskrypcjami łacińskimi z czasów rzymskich, wtórnie użytymi w nowej konstrukcji murów fortyfikacyjnych, bazylika chrześcijańska (IV/V wiek n.e. ?), plac miejski, ulica handlowa zabudowana z obu stron licznymi sklepami oraz co najmniej dwa domy rzymskie. Inne liczne struktury architektoniczne nie zostały dotychczas zidentyfikowane. Podobnie jak na innych stanowiskach w Afryce Prokonsularnej, kryzys miasta związany jest z najazdami i następnie obecnością Wandalów w V wieku i na początku VI wieku n.e. Miasto istniało na dużo mniejszej powierzchni do czasów najazdów islamskich. Efemeryczna obecność arabska przetrwała do XII wieku i jest poświadczona tylko drobnymi znaleziskami.

Galeria: