Tell Abu Hafur

Tell Abu Hafur

  • Nazwa projektu:

    Stanowisko badane w ramach międzynarodowego projektu badań ratunkowych „Western Hassake Dam Project”

  • Typ stanowiska:

    osadnicze, wielokulturowe: osada typu wiejskiego, ufortyfikowana(?) farma

    Lokalizacja:

    Syria
    Syryjska Jazira, dorzecze górnego Chaburu (tzw. Trójkat Chaburski)
    Górna Mezopotamia

    Datowanie:

    – Okres Ubaid (5 tysiąclecie p.n.e.)
    – Okres Uruk (koniec 4 tysiąclecia p.n.e.)
    – Okres wczesnodynastyczny II–III (2800–2300 p.n.e.)
    – Okres Mitanni (2. poł. 2 tysiąclecia p.n.e.)
    – Okres nowoasyryjski (1. poł. 2 tysiąclecia p.n.e.)
    – Okres hellenistyczny
    – Okres rzymsko-partyjski
    – Okres wczesnoislamski

Najciekawsze odkrycia:

– Pozostałości zachowanej zabudowy mieszkalnej z okresu wczesnodynastycznego na głównym tellu oraz mitannijskiej i nowoasyryjskiej na tellu wschodnim
– Kolekcja ceramiki z różnych okresów

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

1988–1990

Typ badań:

Wykopaliska ratunkowe

Kierownicy badań:

Maria Krogulska (pierwsza kampania), Piotr Bieliński (dwie kolejne)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Syryjski Departament Starożytności

Opis stanowiska i badań:

Główny tell to strome, stożkowate wzgórze o powierzchni ok. 3 ha i wysokości 20 m. Drugi tell to niewielkie wyniesienie o powierzchni ok. 1 ha i wysokości 5 m. Wzgórza znajdują się po obu stronach Wadi Avedji, ok. 12 km na północny zachód od miasta Hassake. Obecnie tell znajduje sie na skraju sztucznego zbiornika.

Oba wzgórza nie były zasiedlone w tym samym czasie. Tell główny pochodzi z okresu chalkolitu i wczesnego brązu, z kolei mały tell był zasiedlony od okresu późnego brązu.

Na głównym tellu (Tell Abu Hafur) wyodrębniono dziewięć warstw archeologicznych. Najbogatsze pozostałości pochodziły z okresu wzesnodynastycznego, ostatniego okresu reprezentowanego na stanowisku. Był to fragment dzielnicy mieszkalnej odsłonięty na południowowschodnim stoku tellu. Odkryto fragmenty czterech domów z cegły mułowej. Ciągnęły się one wzdłuż wąskiej brukowanej kamieniem uliczki. Domy składały się z od dwóch do czterech pomieszczeń oraz dziedzińca. Ściany i progi miały wyprawione glinianym tynkiem, za podłogę służyła ubita glina. Do typowego wyposażenia należały piece, budowane zawsze w północnym lub zachodnim narożniku, paleniska oraz wykonane z gliny baseny nieznanego przeznaczenia. Wśród domów znaleziono siedem grobów: trzy pochówki noworodków w naczyniach, trzy groby dziecięce w skrzyniach z cegły mułowej, i jeden pochówek jamowy, zawierający szczątki dorosłego.

Na północnym stoku wzgórza został odsłonięty fragment masywnego muru z cegły suszonej, o grubości 6 m. Pełnił on funkcję albo muru oporowego chroniącego osadę przed zalewaniem od strony pobliskiego wadi albo muru obronnego osady.

Stanowisko z czasów późniejszych znajdowało się na mniejszym wzgórzu (Tell Abu Hafur „East”). Z warstwy mitannijskiej pochodziły pozostałości domu mieszkalnego. Pozostałości osady obronnej, z murem na kamiennym fundamencie, pochodziły z okresu nowoasyryjskiego. Wierzch stanowiska był poważnie zniszczony przez erozję i współczesną orkę, jednak sądząc po ceramice odnalezionej na powierzchni, osadnictwo było kontynuowane w okresie hellenistycznym, partyjsko-rzymskim i wczesnoislamskim. Interesującym znaleziskiem, wskazującym na bogactwo okresu społeczności z czasów hellenistycznych, były skorupy importowanych czarno firnisowanych naczyń attyckich.

Niektóre naczynia ceramiczne z Tell Abu Hafur, na zasadzie partażu, trafiły do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Bibliografia projektu:

Makowski, M. (2020) Third-millennium BC clay figurines from Tell Djassa el Gharbi, Tell Abu Hafur and Tell Rad Shaqrah (Syria).  Ägypten und Levante/Egypt and the Levant 30. Wiedeń, 461-482.

Bielińska, D. (2016). A spectacle idol from Tell Abu Hafur (North Syria) and its possible function. Études et Travaux (Centre d’Archéologie Méditerranéenne de l’Académie Polonaise des Sciences), 29, 33–41.

Reiche, A. (2014). Tell Abu Hafur „East”, Tell Arbid (North-Eastern Syria) and Nemrik (Northern Iraq) as Examples of Small-Scale Rural Settlements in Upper Mesopotamia in the Mittani Period. Bonatz, D. (Ed.), The Archaeology of Political Spaces. The Upper Mesopotamian Piedmont in the Second Millennium BC, Berlin, Boston: De Gruyter, 43—60.

Koliński, R. (2004). Tall Abu Hufur, in: Anatasio, S., Lebeau, M., Sauvage, M. (eds.), Atlas of Preclassical Upper Mesopotamia, Subartu, XIII, Turnhout: Brepols 2004, 37.

Reiche, A. (2001). Polish Archaeological Research in Northeastern Syria. Bulletin du Musée National de Varsovie, 42, 95–106.

Koliński, R. (2000). Polish excavations at Tell Abu Hafur, Area A. Season 1990, in: Damaszener Mitteilungen, 12, 31–53

Smogorzewska, A., Daszkiewicz, M. (2000). Archaeological and laboratory study of Metallic Ware from Tell Abu Hafur, Tell Djassa el-Gharbi and Tell Rad Shaqrah (north east Syria), w: K. van Lerberghe, G. Voet (red.), Tell Beydar: Environmental and Technical Studies, Subartu, 6, 173–189.

Reiche, A. (1997). Tell Abu Hafur ‚East’: neuassyrische Besiedlung in der Umgebung von Hasake (Nord-Ost-Syrien), in: H. Waetzoldt and H. Hauptmann, (eds.), Assyrier im Wandel der Zeiten, Heidelberg: Heidelberger Orientverlag, 355–364.

Bieliński, P. (1995). Od Eufratu do Tygrysu i jeszcze dalej, w: M. L. Bernhard (ed.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994 (pp. 119–126). Warsaw: PCMA

Koliński, R., & Ławecka, D. (1992). Report of Polish excavations at Tell Abu Hafur, North Syria 1988-1989. Area A. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts. Orient Abteilung – Damaskus (Damaszener Mitteilungen), 6, 177–246.

Bieliński, P. (1991). The third season of excavations in Northeastern Syria – 1990. Polish Archaeology in the Mediterranean, 2, 94–101.

Bieliński, P. (1990). Polish excavations in Northeast Syria 1988–1989. Polish Archaeology in the Mediterranean, 1, 17–25.

Krogulska, M. et alii (1988). Tell Djassa Al-Gharbi, Tell Abu Hafur, Informator Archeologiczny: badania, 22, 158–159.

Galeria: