The Monasteries and Monks of Nubia

Artur Obłuski, The Monasteries and Monks of Nubia, (=Journal of Juristic Papyrology Supplement 36)

Warszawa 2019
https://doi.org/10.31338/uw.9788394684860
ISBN 978–83–946848–6–0
414 stron

Publikacja powstała dzięki grantowi Narodowego Centrum Nauki nr 2014/13/D/HS3/03829.

Suplementy ‚Journal of Juristic Papyrology’ są wydawane wspólnie przez Wydział Prawa i Administracji UW, Instytut Archeologii UW oraz Fundację Raphaela Taubenschlaga.

Celem książki jest systematyczna prezentacja materialnych pozostałości monastycyzmu nubijskiego oraz analiza porównawcza tego zjawiska w szerokim kontekście chrześcijańskiej oikumene. Książka porusza kilka fundamentalnych kwestii, takich jak obecność rozmaitych form monastycyzmu (eremy, laury i klasztory cenobityczne) w Nubii oraz ich organizacja przestrzenna. Bazą źródłową dla rekonstrukcji ruchu monastycznego w Nubii, czy też raczej życia poszczególnych klasztorów, są w dużej mierze dane archeologiczne i epigraficzne. Spojrzenie poza Nubię wynika nie tylko z potrzeby znalezienia punktów odniesienia w ośrodkach, które miały formatywny wpływ na cywilizację nubijską, ale także dlatego, iż takie analogie są niezbędne dla interpretacji znalezisk archeologicznych.

Jedno z głównych pytań przewijających się przez książkę dotyczy modeli, które zainspirowały twórców społeczności monastycznych w Nubii. Argumenty geograficzne wskazują przede wszystkim na Egipt, ale nie należy pochopnie skreślać innych regionów późnoantycznego Wschodu. Mamy na przykład mocne dowody na syryjskie wpływy w kulturze chrześcijańskiej Nubii, a zwłaszcza w jej liturgii. Także Konstantynopol, serce wschodniego Śródziemnomorza i stolica imperium, musi być brany pod uwagę jako możliwe źródło inspiracji.

Dotychczasowe próby syntetycznej charakterystyki monastycyzmu nubijskiego miały postać krótkich artykułów ograniczających się głównie do analizy architektonicznej. W dodatku, poza chlubnym wyjątkiem bieżących publikacji Adama Łajtara na temat nowo pojawiających się źródeł pisanych, żadna z dotychczasowych prac nie analizuje znanych tytułów związanych ze środowiskiem monastycznym, nie podejmuje prób zbadania kwestii przywództwa we wspólnotach cenobitycznych, ich struktury wewnętrznej, nie badano też kwestii wzajemnych zależności pomiędzy hierarchiami monastycznymi, eklezjastycznymi i duchowymi. Innym polem badań jest kwestia zależności pomiędzy mnichami a resztą nubijskiego społeczeństwa, roli mnichów w społeczności świeckich oraz to, czy rzeczywiście ‘opuszczali’ oni świat. Książka stara się odpowiedzieć na pytanie, czy elity nubijskie postrzegały monastycyzm jako zagrożenie swej dominującej pozycji w hierarchii społecznej, czy też raczej współpracowały z mnichami, korzystając z tego, iż klasztory miały do zaoferowania zasoby ludzkie z wysoko cenionymi i użytecznymi umiejętnościami, które okazywały się pomocne, lub wręcz niezbędne, w zarządzaniu świeckimi społecznościami, czy to na poziomie pojedynczych osad, czy też całego państwa.

Pliki do pobrania:

Full Text (PDF)