Tell Amarna
-
Nazwa projektu:
Badania w Tell Amarna przeprowadzono przy okazji projektu badań ratunkowych związanych z budową tamy Tiszrin na Eufracie.
-
Typ stanowiska:
Stanowisko osadnicze
Lokalizacja:
Syria
Północna Syria
Dolina środkowego EufratuKraina historyczna: Eufratensis
Datowanie:
– Od kultury Halaf (VI tysiąclecie p.n.e.) po okres bizantyjski (V wiek n.e.)
Najciekawsze odkrycia:
– Malowane fragmenty naczyń ceramicznych z okresu kultury Halaf
– Naczynia ceramiczne z epoki brązu
– Figurki terakotowe z epoki brązu i żelaza
– Pieczęć cylindryczna z epoki brązu
– Lampki oliwne z okresu hellenistycznego
– Pozostałości kościoła wczesnochrześcijańskiego
– Mozaiki podłogowe datowane na pierwszą poł. V wieku n.e.
Historia badań:
Badane przez misję CAŚ UW w latach:
2000–2001 (prace na stanowisku), 2004–2005 (konserwacja mozaik w Damaszku)
Typ badań:
Wykopaliska ratunkowe, prace konserwatorskie
Kierownicy badań:
Önhan Tunca (Université de Liège)
Tomasz Waliszewski (Instytut Archeologi, Uniwersytet Warszawski)
Krzysztof Chmielewski (Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie)
Instytucje współpracujące:
– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Akademia Sztuk Pięknych w Warszawie
– Uniwersytet w Liege
– Syryjski Departament Starożytności
Informacje dodatkowe
Wystawę prezentującą rezultaty projektu zorganizowano w ramach projektu „Barwy chrześcijaństwa od Wschodu do Zachodu. Kościół z V wieku i jego mozaiki odkryte w Tell Amarna (Syria)”, subwencjowanego przez program UW Kultura 2000.
Opis stanowiska i badań:
Wykopaliska prowadzone w latach 1991–1998 w Tell Amarna na północy Syrii przez ekipę belgijskich archeologów z Uniwersytetu w Liege, kierowaną przez prof. Önhana Tunce (Önhan Tunca), natrafiły w 1998 roku w pobliżu starożytnych ruin osady sprzed ponad 5 tys. lat na fragmentarycznie zachowane ruiny kościoła bizantyjskiego. Pozostałości te datowane są przez archeologów na koniec IV – początek V wieku n.e. Do współpracy przy konserwacji oraz interpretacji znaleziska zaproszeni zostali archeolodzy i konserwatorzy z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, kierowani przez dr. Tomasza Waliszewskiego oraz dr. Krzysztofa Chmielewskiego.
Ponieważ teren wykopalisk zagrożony był prowadzonymi pracami rolnymi, mozaiki zostały wyjęte ze swego miejsca i złożone w magazynach Generalnej Dyrekcji Starożytności i Muzeów Arabskiej Republiki Syryjskiej. Potrzeba było kolejnych czterech lat, aby uzyskać środki niezbędne do przeprowadzenia konserwacji mozaik. Prace prowadzone w Damaszku jesienią 2004 oraz zima 2005 roku przez polskich, syryjskich i greckich konserwatorów, finansowane były przez Komisje Europejska w ramach programu Kultura 2000 [Couleur de la chrétienté de l’Orient vers l’Occident. Une église du 5e siècle et ses mosaïques mises au jour à Tell Amarna (Syrie)][/Couleur].
Wystawa stanowiąca integralną część projektu, przedstawiona była w czerwcu 2005 roku publiczności belgijskiej w Muzeum Królewskim w Mariemont. Odrestaurowane mozaiki, wraz z towarzyszącymi zabytkami pochodzącymi z wykopalisk, prezentowane były od 31 sierpnia do 2 października 2005 w Państwowym Muzeum Archeologicznym w Warszawie, a następnie zwrócone zostały stronie syryjskiej.
Wydarzenia związane z projektem:
2005 sierpień−październik Bizantyjskie mozaiki z Bliskiego Wschodu po raz pierwszy eksponowane w Polsce
2005 sierpień−październik Wystawa: Tell Amarna w Syrii – Barwy chrześcijaństwa. Od malowanej ceramiki z VI tysiąclecia p.n.e. do bizantyjskich mozaik, Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
Tunca, Ö., Waliszewski, T. & Koniordos, V. (Eds.) (2011). Tell Amarna (Syrie) V. La basilique byzantine et ses mosaïques, PEETERS, Louvain–Paris–Dudley (MA); (=Publications de la Mission archéologique de l’Université de Liège en Syrie, vol. 5).
Tunca, Ö., Waliszewski, T. & Koniordos, V., (Eds.) (2005). Tell Amarna in Syria. From the 6th millenium BC painted pottery to the Byzantine mosaics, Catalogue of the exhibition, Musée Royal de Mariemont (19.06–15.08.2005) – State Archaeological Museum in Warsaw (30.08–2.10.2005). Bruksela–Warszawa.
Tunca, O., Waliszewski, T., Koniordos, V. (2005). Tell Amarna w Syrii – Barwy chrześcijaństwa; Od malowanej ceramiki z VI tysiąclecia p.n.e. do bizantyjskich mozaik // Tell Amarna in Syria; From the 6th Millennium BC Painted Pottery to the Byzantine Mosaics. Culture Lab éditions, Państwowe Muzeum Archeologiczne, Bruksela–Warszawa.
Galeria:
-
1. General view of Tell Amarna in 2000 from the south. Widok ogólny Tell Amarna w 2000 roku, od strony południowej (fot. T. Waliszewski) -
2. Excavations conducted in the apse of the church in 2000 uncovered two mosaic levels: on the right, the earliest level, probably from the 4th-century AD church, on the left, the later level dated to the first half of the 5th century AD. Wykopaliska przeprowadzone w absydzie kościoła w 2000 roku pozwoliły odsłonić dwa poziomy mozaik: na prawo najstarszy, prawdopodobnie z kościoła z IV wieku n.e., na lewo, młodszy, datowany na 1. Połowę V wieku n.e. (fot. T. Waliszewski) -
3. Cleaning of the mosaic stuck onto a new foundation. Czyszczenie lica mozaiki naklejonej na nowe podłoże (fot. Tomasz Myjak) -
4. View of the west mosaic decoration from the basilica in Tell Amarna dated to the first half of the 5th century AD, created as a result of computer rendering of many orthogonal photos taken when the mosaic was discovered in 1999. Widok zachodniej dekoracji mozaikowej bazyliki z Tell Amarna, datowanej na 1. Połowę V wieku n.e. Powstał on w efekcie komputerowej obróbki wielu zdjęć ortogonalnych, wykonanych w momencie odkrycia w 1999 roku (Virtual Shadow) -
5. Motif of a circle chain encompassing the main field of the mosaic which adorned the floor of the sacristy. Motyw łańcucha z kół otaczał pole główne mozaiki zdobiącej podłogę zakrystii (fot. T. Waliszewski) -
6. Motif of cuboids shown in perspective used in the decoration of the mosaic border in the southern aisle. Prostopadłościany w perspektywie, ten niezwykle dekoracyjny motyw zastosowano w bordiurze nawy południowej (fot. T. Waliszewski) -
7. Ivy leaves on a yellow background of the mosaic border in the northern pastophorium. Zwój liści bluszczu został umieszczony na żółtym tle bordiury mozaiki w pastoforium północnym (fot. T. Waliszewski) -
8. Floor mosaics from the southern aisle of the church after repeated cleaning in 2000. Mozaiki podłogowe z nawy południowej kościoła po wielokrotnym czyszczeniu w 2000 roku (fot. T. Waliszewski) -
9. Visualization of the interior of the church, view of the central nave and the apse. Wizualizacja wnętrza kościoła, widok nawy głównej i absydy (Virtual Shadow)
