W pierwszy poniedziałek grudnia, w ramach seminarium archeoorientalistycznego, dr Magdalena Pinker (Wydział Orientalistyczny Uniwersytetu Warszawskiego) oraz dr Mariusz Drzewiecki (Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego) wygłoszą referat pt. „Główna brama Al-Mahdiyyi i jej znaczenia w kontekście początków dynastii Fatymidów”.
Abstrakt: Miasto Al-Mahdiyya, znajdujące się na wybrzeżu Tunezji, powstało na początku IV w. AH/X w n.e. jako pierwsza stolica założona przez Fatimidów. Władcy ci budowali swoją pozycję w oparciu o ismailizm, który w późniejszych wiekach zdominował wszelkie ich działania. W budownictwie przejawiał się on m.in. powstawaniem nowych miast o unikatowych walorach przestrzennoarchitektonicznych.
W miastach Fatymidów zawsze otoczonych murami obronnymi, bramy miały kluczowe znaczenie jako węzły komunikacyjne organizujące i regulujące przepływ ludzi. Różnorodność i wieloznaczeniowość bram Kairu (ostatniej stolicy Fatymidów) wskazuje, że oprócz utylitarnych funkcji bramy mogły być elementami architektonicznymi wyrażającymi ideologię władzy i doktryny ismailizmu. Czy Fatymidzi wykorzystywali w podobny sposób bramy Al-Mahdiyya?
Pierwsza stolica założona przez Fatymidów to miasto, które jest nieprzerwanie zamieszkałe i przechodziło liczne przebudowy. W poszukiwaniu odpowiedzi na postawione pytanie, poddano analizie średniowieczne źródła pisane. Średniowieczne wyobrażenie bramy Al-Mahdiyyi, można znaleźć w tekstach takich pisarzy jak Qāḍī an-Nu’mān, Ibn Ḥawqal, Al-Bakrī, Al-Idrīsī. Analiza narracji pozwoliła zrozumieć symboliczne znaczenie tej architektury, okoliczności historyczne, otoczenie religijne (ismailizm) i dominujące wtedy tradycje architektoniczne.
Obecna forma bramy Al-Mahdiyya jest wynikiem licznych przebudów oraz modernizacji. Rozpoznanie architektoniczne w połączeniu z analizą raportów z prowadzonych prac archeologiczno-konserwatorskich pozwoliły na kilka dodatkowych obserwacji uzupełniających analizę narracyjną tekstów. Dwóch badaczy, Alexandre Lézine (1965) i Lucien Golvin (1979) zaproponowali modelową rekonstrukcję pierwotnej bramy w oparciu o jej nieliczne elementy oryginalne oraz XVI-wieczny hiszpański tekst autorstwa Marmola opisujący fortyfikacje. Obaj badacze zgodzili się, że oryginalna brama musiała były większe od obecnej. Według Lézine’a (1965: 30–31) ten fragment fortyfikacji był zbyt solidny. Znacznie przekraczał wymogi wyznaczane przez siłę machin oblężniczych i taktyki stosowane w czasach Fatymidów. Pięć wieków później hiszpańskie armaty nie były w stanie rozbić bramy, którą ostatecznie zniszczono przy użyciu materiałów wybuchowych.
Projektując i budując mury miejskie, począwszy od swojej pierwszej stolicy, Fatymidzi mieli różne plany. Obok charakteru obronnego, wyrażali w ten sposób także swoje idee. W Al-Mahdiyya mogła to być próba przedstawienia władzy i autorytetu.
Seminarium odbędzie się w poniedziałek, 4 grudnia o godzinie 17:00 na platformie Zoom: link