Projekt: Kyriakós oíkos? Diachroniczna konceptualizacja przestrzeni i funkcji średniowiecznych kościołów nubijskich

  • Kierownik projektu: Dr hab. Artur Obłuski

    Dane kontaktowe: a.obluski@uw.edu.pl

    Współpracownicy:
    • dr Dorota Dzierzbicka
    • dr Agata Deptuła
    • mgr Magdalena Skarżyńska
    • mgr Agnieszka Wujec
    Czas trwania:

    marzec 2022 to marzec 2027

    Kwota:

    PLN 2 954 046

    Finansowanie:

    Narodowe Centrum Nauki, SONATA BIS 11, 2021/42/E/HS3/00381

    Financing institution logo

  • Kyriakós oíkos? Diachroniczna konceptualizacja przestrzeni i funkcji średniowiecznych kościołów nubijskich

    Słowa kluczowe: kościół (budynek), Nubia, chrześcijaństwo, architektura, Makuria, Stara Dongola

    Grecki zwrot kyriakós oíkos oznacza „dom Pana”, czyli, innymi słowy, kościół. Celem projektu jest uzyskanie odpowiedzi na pytania dotyczące formy, funkcji i koncepcji kościoła w Nubii (współczesny Sudan) między VI a XIV wiekiem n.e. Projekt ma również na celu weryfikację istniejących teorii i koncepcji dotyczących zmian w średniowiecznej architekturze sakralnej w tym regionie.

    Dotychczasowe badania kościołów nubijskich koncentrowały się na ewolucji formy architektonicznej i jej wewnętrznych podziałach, ale marginalizowały lub całkowicie pomijały czynniki społeczne wpływające na lokalizację i wewnętrzną organizację kościołów. Ponadto, badacze zwykle pracowali w pojedynkę i skupiali się na jednym aspekcie pozostałości materialnych lub jednej kategorii źródeł. Projekt zakłada zespołowe podejście do kościoła nubijskiego jako przestrzeni sakralnej i badanie go z punktu widzenia zarówno archeologii, jak i architektury, epigrafiki, ikonografii oraz nauk społecznych. Dzięki połączeniu różnych pespektyw, w badaniach nad formą i funkcjami kościoła oraz nad procesami zmian, jakim podlegał on na przestrzeni wieków uzyskany zostanie efekt synergii.

    Przedmiotem analizy jest grupa 23 budowli sakralnych z dwóch stolic średniowiecznych królestw chrześcijańskich położonych w Dolinie Środkowego Nilu. W Dongoli, stolicy królestwa Makurii, zachowało się ponad dwadzieścia kościołów, a pozostałości kościołów z Faras, stolicy Nobadii, znajdują się w Muzeach Narodowych w Warszawie i Chartumie. Wyselekcjonowana do analiz grupa stanowi 25% spośród ok. 220 zidentyfikowanych kościołów, z których połowa znajduje się obecnie pod wodami Jeziora Nubijskiego. Pozostałe opublikowane kościoły będą traktowane jako źródła danych uzupełniających.

    Dane dotyczące wszystkich obiektów, pozyskane w wyniku badań terenowych i wykopalisk, a także kwerend archiwalnych, bibliotecznych i muzealnych, zostaną przeanalizowane i wykorzystane do rekonstrukcji form kościołów. Ponieważ żaden kościół w Dongoli ani w Faras nie był datowany metodami bezwzględnymi, zostaną pobrane próbki do takich analiz, a uzyskane wyniki posłużą do ustalenia chronologii zmian w budowlach sakralnych.

    Wynikiem projektu będzie wieloaspektowy model funkcjonalny kościoła nubijskiego i lepsze zrozumienie różnorodnych zmian, które zachodziły w nim na przestrzeni czasu. Rezultaty, publikowane w artykułach w czołowych czasopismach, a także w formie monografii, będą stanowiły wkład w światowe badania nad średniowieczną przestrzenią sakralną, uwzględniając zarazem odrębność nubijskiego środowiska religijnego, społecznego i artystycznego. Projekt przyniesie wiele nowych danych, które posłużą do badań nad chrześcijańską architekturą sakralną w Dongoli i w całej Nubii. Kompleksowa analiza pozwoli w sposób rzetelny i wyczerpujący opisać fenomen kościoła nubijskiego nie tylko jako martwej formy, ale również jako elementu życia społecznego.

    Wydarzenia związane z projektem:
    Wykłady i wystąpienia konferencyjne:
    Publikacje:

    Polecane linki

    Szukaj w mediach społecznościowych – #KyriakosOikosTungul