Świątynia z 6 tysiąclecia p.n.e.? Odkrycia na Bahrze 1 w Kuwejcie.

Kończący się sezon wykopaliskowy misji Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW na stanowisku Bahra 1 w Kuwejcie przyniósł świetne odkrycia. Przedstawiono je podczas prezentacji zorganizowanej w Ambasadzie RP w Kuwejcie.

W 2012 roku stanowisko Bahra 1 w Kuwejcie, badane przez Kuwejcko-Polską Misję Archeologiczną kierowaną przez prof. Piotra Bielińskiego z CAŚ UW, odwiedził dziennikarz magazynu „Science”. W artykule o odkrywaniu korzeni cywilizacji (Science 335 (2012): 790–793), wskazywał na osadę Bahra 1 jako jedno z miejsc, gdzie rodziła się idea cywilizacji miejskiej. Podczas tegorocznej kampanii wykopaliskowej natrafiono na Bahra 1 na kolejne przesłanki przemawiające za tą tezą.

Bahra 1 to osada z końca 6 tysiąclecia p.n.e. położona w północnym Kuwejcie, na pustyni Al-Subiyah. Jest to największe ze znanych z Półwyspu Arabskiego stanowisk związanych z tzw. kulturą Ubaid. Uważa się, że rozwinęła się ona w Mezopotamii, ale miała iście globalny zasięg oddziaływania, promieniując na tereny ościenne. Jej materialne ślady w postaci ceramiki i innych charakterystycznych przedmiotów znajdowane są od Turcji po Zatokę Perską. Ale jej prawdziwą istotą było wprowadzenie nowego, bardziej złożonego modelu organizacji społecznej. To zaś, w początkach 4 tysiąclecia p.n.e., czyli tzw. okresie Uruk, doprowadziło do pojawienia się pierwszych miast.

Wykopaliska na Bahrze 1 odsłoniły zabudowania rozciągające się na obszarze długości ponad 180 m, przyniosły też ponad 16 tys. fragmentów ceramiki, z których większość była importowana z terenu Mezopotamii. Można więc założyć, że i tutaj ceramika jest tylko jednym z przejawów pojawienia się pewnych elementów systemu społeczno-kulturowego charakterystycznego dla kultury Ubaid.

Podczas kończącej się właśnie kampanii wykopaliskowej na Bahra 1 archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego badają kompleks architektoniczny odmienny od założeń budowlanych znanych z tego stanowiska. Wiele wskazuje na to, że może chodzić o budynek pełniący funkcję kultową, łączący lokalną tradycję z koncepcjami zapożyczonymi z kultury Ubaid. Byłaby to najstarsza budowla o charakterze kultowym nie tylko w Kuwejcie, ale i w całym rejonie Zatoki.

W czasie tego bardzo udanego sezonu badawczego w sąsiedztwie wspomnianej budowli dokonano jeszcze jednego ważnego odkrycia. Odsłonięte zostały duże fragmenty usytuowanej w centrum osady przestrzeni niezabudowanej otoczonej przynajmniej z trzech stron zwartą zabudową.

– Rozmiary i regularność granic tego placu każą myśleć o jakiejś formie planowania przestrzennego, co – biorąc pod uwagę okres, z którego pochodzi osada, jest czymś zaskakującym – komentuje prof. Bieliński. Podobnych przykładów zagospodarowania przestrzeni nie znamy nawet z osad ubaidzkich z terenów Mezopotamii – dodaje archeolog.

Uzyskane podczas tegorocznych badań dane wymagają jeszcze opracowania i publikacji naukowej. Ale już wiadomo, że te odkrycia znakomicie potwierdzają wyrażaną przez wielu naukowców intuicję, iż korzeni miejskiej cywilizacji należy szukać właśnie w okresie Ubaid i związanej z nim intensyfikacji kontaktów handlowych, wymiany dóbr i idei. Jak podsumowuje prof. Bieliński – Bahra 1 jest świetnym przykładem „atrakcyjności” kultury Ubaid, która potrafiła silnie oddziaływać nawet na społeczności nierolnicze, żyjące w odmiennych strefach ekologicznych, przekazując im nie tylko elementy kultury materialnej, ale też pewne modele życia, które półkoczowniczy mieszkańcy kuwejckiej pustyni zaadaptowali do swoich potrzeb. Znaleźli się oni w ten sposób w ramach wspólnoty kulturowo-ekonomicznej, która sięgała od Zatoki po Palestynę.

Komunikat prasowy: Świątynia z 6 tysiąclecia p.n.e.? Kolejne odkrycia archeologów z UW w Kuwejcie