Deir el-Bahari, Świątynia Totmesa III

Świątynia Totmesa III w Deir el-Bahari

Nazwa projektu:

Tuthmosis III Temple Mission at Deir el-Bahari
Typ stanowiska:

misja studyjno-rekonstrukcyjna

Lokalizacja:

Egipt
Deir el-Bahari

Datowanie:

Nowe Państwo (XVIII dynastia, koniec panowania Totmesa III, ok. 1435–1425 p.n.e.)

Najciekawsze odkrycia:

– odkrycie całej zrujnowanej świątyni w 1962 roku
– odtworzenie dekoracji świątyni po badaniach trwających od 1978

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

Od 1962

Typ badań:

Wykopaliska, badania studyjne, rekonstrukcja wirtualna i realna

Kierownicy badań:

– Kazimierz Michałowski, Jadwiga Lipińska, Leszek Dąbrowski (1962–1967)
– Jadwiga Lipińska (1978–1996)
– Monika Dolińska (od 2008)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Muzeum Narodowe w Warszawie
– Ministerstwo Starożytności Egiptu

Informacje dodatkowe:

Świątynia została odsłonięta w latach 1962-67 /Fig. 1/. W latach 1976-77 powstały dwie prace magisterskie na bazie dokumentacji fotograficznej reliefów świątynnych. W 1978 wznowiono prace w terenie – tym razem celem było odtworzenie dekoracji świątyni poprzez badania nad zachowanymi fragmentami wapiennych i piaskowcowych reliefów. Stopniowo udało się większość z nich połączyć w sceny i ciągi scen, zlokalizować je na planie świątyni i w ten sposób odtworzyć prawie całą dekorację i przystąpić do badań nad funkcją świątyni.

Granty, sponsorzy:

Projekt badawczy promotorski 2H 01H 04524 „Funkcja świątyni Totmesa III w Deir el-Bahari”
Projekt badawczy własny N N109 244439 „Odtworzenie programu ikonograficznego i kształtu architektonicznego świątyni Totmesa III w Deir el-Bahari”

Opis stanowiska i badań:

Świątynia Totmesa III w Deir el-Bahari /Fig. 2/ została zrujnowana i całkowicie pogrzebana przez trzęsienie ziemi na początku XXI dynastii, a wcześniej przez jakiś czas służyła za źródło kamienia – zachowała się mniej niż połowa jej ścian z dekoracją reliefową, w postaci luźnych kamiennych fragmentów i bloków /Fig. 7, 8, 9, 10/.

Dzięki częściowo zachowanym narysom ścian na fragmentach posadzki można było odtworzyć plan świątyni /Fig. 3/ i próbować zlokalizować na planie zrekonstruowaną dekorację. Obecnie prace /Fig. 21, 22, 23, 24, 25/ koncentrują się na dalszej rekonstrukcji scen /Fig. 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19/, zabezpieczaniu polichromii i dokumentacji całości. Większość materiału przechowywana jest w magazynie /5/ usytuowanym w pobliżu świątyni, reszta zaś na terenie świątyni i w lapidarium; na terenie samej świątyni widoczne są bazy i fragmenty kolumn in situ, zrekonstruowany częściowo granitowy portal /Fig. 4/ i nieliczne fragmenty dolnych części ścian.

Ponieważ udało się już zrekonstruować fizycznie większą część wschodniej ściany sanktuarium można myśleć o ustawieniu jej na jej oryginalnym miejscu /Fig. 20/. Kolejne partie świątyni, odtworzone wirtualnie, wymagają jeszcze wielkiej pracy konserwatorów.

Inne materiały na temat misji:

Rezultaty badań:

Sezon po sezonie – „Newsletter PCMA”:

Konferencja „Polacy nad Nilem”:

Wydarzenia związane z projektem:

czerwiec 2009 Wystawa „Świątynia Totmesa III w Deir el-Bahari i jej odkrywcy”

Bibliografia projektu:

Beaux N. (2018). Remarkable botanical remains from a new foundation deposit in the Hathor shrine of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Polish Archaeology in the Mediterranean, 27/2, 71–81

Beaux N., Mariusz Caban M., Wieczorek D.F. (2018). A new double foundation deposit in the Hathor Shrine of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Polish Archaeology in the Mediterranean, 27/2, 51–69

Dolińska, M. (2017). Birds and felines in royal iconography (with special stress laid upon the decoration of the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari). In T.A. Bács and H. Beinlich (eds), 8. Symposium zur ägyptischen Königsideologie/8th Symposium on Egyptian Royal Ideology Constructing Authority. Prestige, Reputation and the Perception of Power in Egyptian Kingship. Budapest, May 12–14, 2016 (pp. 47–60). Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.

Wiercińska, J. (2017). The enlarged doorway at the Dejser-akhet temple of Tuthmosis III in Deir el-Bahari. Polish Archaeology in the Mediterranean, 26/1, 229–238.

Caban, M. (2015). Kapitele pilastrów kaplicy Hathor ze świątyni Dżeser achet Totmesa III w Deir el-Bahari / Capitals of pilasters from the Hathor shrine in the temple Djeser-akhet of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Architectus, 3(43), 27–34.

Czerner, R. (2015). Architecture of the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Some remarks on the Hypostyle Hall: study on architectural elements of the roof structure. In P. Kousoulis and N. Lazaridis (eds), Proceedings of the Tenth International Congress of Egyptologists, University of the Aegean, Rhodes, 22–29 May 2008 (=Orientalia lovaniensia analecta 241) (pp. 159–174). Leuven–Paris–Bristol, CT: Peeters.

Dolińska, M. (2015). Deir el-Bahari Temple of Tuthmosis III: seasons 2012–2013. Polish Archaeology in the Mediterranean, 24/1, 257–264.

Dolińska, M. (2015). The bird at the back of the atef crown. In P. Kousoulis and N. Lazaridis (eds), Proceedings of the Tenth International Congress of Egyptologists, University of the Aegean, Rhodes, 22–29 May 2008 (=Orientalia lovaniensia analecta 241) (pp. 1017–1040). Leuven–Paris–Bristol, CT: Peeters.

Dolińska, M. (2014). Świątynia w dolinie / The temple in the valley. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 3(39), 53–84.

Dolińska, M. (2014). Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari, seasons 2010–2011. Polish Archaeology in the Mediterranean, 23/1, 211–220.

Wieczorek, D.F. (2014). Preliminary documentation of building dipinti from the Temple of Tuthmosis III (2010/2011 season). Polish Archaeology in the Mediterranean, 23/1, 221–228.

Dolińska, M., Górecki, T., Reiche, A., and Twardecki, A. (2013). Zbiory Sztuki Starożytnej i Wschodniochrześcijańskiej a wykopaliska archeologiczne Muzeum Narodowego w Warszawie. Projekt „Totmes” / The Collection of Ancient and East Christian Art and archaeological excavations of the National Museum in Warsaw. Project “Tuthmosis.” Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 2 (38), 30–55.

Dolińska, M. (2012). Temple of Tuthmosis III in Deir el-Bahari in 2008 and 2009: work in the stores and field. Polish Archaeology in the Mediterranean, 21, 261–267.

Dolińska, M. (2010). Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari after 30 years of research. In M. Dolińska and H. Beinlich (eds), 8. Ägyptologische Tempeltagung: Interconnections between temples; Warschau, 22.–25. September 2008 (pp. 57–66). Wiesbaden: Harrassowitz.

Wiercińska, J. (2010). The change of dimensions of the bark of Amon in the light of recent studies on the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In M. Dolińska and H. Beinlich (eds), 8. Ägyptologische Tempeltagung: Interconnections between temples; Warschau, 22.–25. September 2008 (pp. 221–231). Wiesbaden: Harrassowitz.

Barwik, M. (2009). A building ostracon from Deir el-Bahari. Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 136(2), 107–113, pls XIII–XIV.

Barwik, M. (2009). Two pilgrims from Armant at Deir el-Bahari. Studien zur Altägyptischen Kultur, 38, 45–52.

Wieczorek, D.F. (2009). Tutmozydzkie dipinti budowlane a ostraca hieratyczne z tego samego okresu (The Tuthmoside building-dipinti and hieratic ostraca from the same period). Rocznik Archeologiczny Instytutu Archeologii UW, 1(1), 155–161.

Aksamit, J. (2007). Room C in the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In B. Haring and A. Klug (eds), 6. Ägyptologische Tempeltagung: Funktion und Gebrauch altägyptischer Tempelräume, Leiden, 4.–7. September 2002 (pp. 1–10). Wiesbaden: Harrassowitz.

Dolińska, M. (2007). Temples at Deir el-Bahari in the New Kingdom. In B. Haring and A. Klug (eds), 6. Ägyptologische Tempeltagung: Funktion und Gebrauch altägyptischer Tempelräume, Leiden, 4.–7. September 2002 (pp. 67–82). Wiesbaden: Harrassowitz.

Lipińska, J. (2007). Deir el-Bahari – Temple of Tuthmosis III. In E. Laskowska-Kusztal (ed.), Seventy years of Polish archaeology in Egypt (pp. 104–114). Warsaw: PCMA UW.

Majewska, A. (ed.). (2007). Seventy years of Polish archaeology in Egypt: Egyptian Museum in Cairo, 21 October – 21 November 2007. Warsaw: PCMA UW.

Laskowski, P. (2006). Monumental architecture and the royal building program of Thutmose III. In E.H. Cline and D. O’Connor (eds), Thutmose III: A new biography (pp. 183–237). Ann Arbor, MI: University of Michigan Press.

Wiercińska, J. (2006). Fragment of a wall relief from the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In B.G. Ockinga and K.N. Sowada (eds), Egyptian Art in the Nicholson Museum, Sydney (pp. 303–312, pl. 56). Sydney: Meditarch.

Lipińska, J. (2005). The Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In C.H. Roehrig, R. Dreyfus, and C.A. Keller (eds), Hatshepsut, from queen to Pharaoh (pp. 285–288). New York: The Metropolitan Museum of Art.

Aksamit, J. (2001). The temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Egyptian Archaeology, 18, 21–24.

Aksamit, J. and Czerner, R. (2001). The Temple of Tuthmosis III. Season 2000. Polish Archaeology in the Mediterranean, 12, 215–219.

Lipińska, J. (2001). Deir el-Bahari. In D.B. Redford (ed.), The Oxford encyclopedia of ancient Egypt I (pp. 367–368). Oxford: Oxford University Press.

Rzeuska, T.I. (2001). Pottery from the Temple of Tuthmosis III at Deir el Bahari. Études et Travaux, 19, 299–328.

Lipińska, J. (1999). Deir el-Bahari, Tuthmose III temple. In K.A. Bard and S.B. Shubert (eds), Encyclopedia of the archaeology of ancient Egypt (pp. 243–244). London: Routledge.

Lipińska, J. (1998). Deir el-Bahari. Seven seasons of work, 1978–1987. Annales du Service des Antiquités de l’Égypte, 72, 45–48.

Niedziółka, D. (1998). Inscriptions on the 32 sided columns of the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In C. Eyre (ed.), Proceedings of the Seventh International Congress of Egyptologists, Cambridge, 3–9 September 1995 (pp. 813–821). Leuven: Peeters.

Aksamit, J. (1997). Some small Hathoric ex-votos from the Tuthmosis III Temple at Deir el-Bahari. In J. Aksamit et al. (eds), Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipińska (=Warsaw Egyptological Studies 1) (pp. 5–13). Warsaw: National Museum in Warsaw; Pro-Egipt.

Czerner, R. (1997). Egyptian “building excellence” – Tuthmosis III’s builders. In J. Aksamit et al. (eds), Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipińska (=Warsaw Egyptological Studies 1) (pp. 21–35). Warsaw: National Museum in Warsaw; Pro-Egipt.

Lipińska, J. (1997). Deir el-Bahari: Tuthmosis III Temple. Polish Archaeology in the Mediterranean, 8, 68–72.

Szafrański, Z.E. (1997). Foundation pottery deposit found at the Djeser-Akhet Platform (part I). In J. Aksamit et al. (eds), Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipińska (=Warsaw Egyptological Studies 1) (pp. 53–64). Warsaw: National Museum in Warsaw; Pro-Egipt.

Wiercińska, J. (1997). T-shaped basin in the Bark Hall decoration of the Tuthmosis III Temple at Deir el-Bahari. In J. Aksamit et al. (eds), Essays in honour of Prof. Dr. Jadwiga Lipińska (=Warsaw Egyptological Studies 1) (pp. 69–76). Warsaw: National Museum in Warsaw; Pro-Egipt.

Aksamit, J. (1996). Egyptian faience vessels from the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Cahiers de la céramique égyptienne, 4, 1–11.

Lipińska, J. (1996). Deir el-Bahari, Thutmosis III Temple. Polish Archaeology in the Mediterranean, 7, 77–81.

Lipińska, J. (1996). “Exquisite details” – relief fragments from the Temple of Thutmose III at Deir el-Bahari. Kmt: A Modern Journal of Ancient Egypt, 7(2), 47–51.

Lipińska, J. (1995). Deir el-Bahari, świątynie Hatszepsut i Totmesa III (Deir el-Bahari, the temples of Hatshepsut and Tuthmosis III). In M.L. Bernhard (ed.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994 (pp. 28–34). Warsaw: Uniwersytet Warszawski, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. prof. Kazimierza Michałowskiego.

Lipińska, J. (1995). Deir el-Bahari: Tuthmosis III Temple 1994. Polish Archaeology in the Mediterranean, 6, 60–62.

Szafrański, Z.E. (1995). Deir el-Bahari 1994. Pottery from the Temples of Hatshepsut and Tuthmosis III. Polish Archaeology in the Mediterranean, 6, 63–66.

Lipińska, J. (1994). Deir el-Bahari: Tuthmosis III Temple, Polish Archaeology in the Mediterranean, 5, 91–96.

Dolińska, M. (1994). Some remarks about the function of the Tuthmosis III Temple at Deir el-Bahari. In R. Gundlach and M. Rochholz (eds), Ägyptische Tempel – Struktur, Funktion und Programm (Akten der Ägyptologischen Tempeltagungen in Gosen 1990 und in Mainz 1992) (pp. 33–45). Hildesheim: Gerstenberg Verlag.

Lipińska, J. (1993). Deir el-Bahari, Tuthmosis III Temple, report on the works in season 1994. Memnonia, 4–5, 151–155.

Lipińska, J. (1993). Tuthmosis III Temple at Deir el-Bahari. Polish Archaeology in the Mediterranean, 4, 65–67.

Czerner, R. and Medeksza, S. (1992). The new observations on the architecture of the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. In Sesto Congresso internazionale di egittologia: atti I (pp. 119–124). Turin: International Association of Egyptologists.

Dolińska, M. (1992). Remarques sur les proportions de la figure humaine dans la décoration du Temple de Thoutmosis III à Deir el-Bahari. Études et Travaux, 16, 53–56.

Lipińska, J. (1992). “Blinded” deities from Tuthmosis III temple at Deir el-Bahari. In U. Luft (ed.), The intellectual heritage of Egypt: Studies presented to László Kákosy by friends and colleagues on the occasion of his 60th birthday (pp. 387–388). Budapest: Innova.

Wiercińska, J. (1992). Les dimensions de la barque d’Amon suivant les données du Temple de Thoutmosis III à Deir el-Bahari. Études et Travaux, 16, 263–269.

Lipińska, J. (1991). Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Report on the 1990 season. Polish Archaeology in the Mediterranean, 2, 12–14.

Dolińska, M. (1990). Red and blue figures of Amun. Varia Aegyptiaca, 6, 3–8.

Dolińska, M. (1990). Studies on the Kheker frieze in the Temple of Tuthmosis III in Deir el-Bahari. Études et Travaux, 14, 29–60.

Górski, H. (1990). La barque d’Amon dans la décoration du temple de Thoutmosis III à Deir el-Bahari. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Kairo, 46, 99–112.

Lipińska, J. (1990). Deir el-Bahari (Egipt), świątynia Totmesa III. Sezon 1988–89 (Deir el-Bahari (Egypt), the Temple of Tuthmosis III. Season 1988–89). Raporty wykopaliskowe, 1, 10–12.

Lipińska, J. (1990). Deir el-Bahari, Temple of Tuthmosis III 1978–1980. Études et Travaux, 14, 365–367.

Lipińska, J. (1990). Stela of the sculptor Ken. In A. Eggebrecht (ed.), Festschrift Jürgen von Beckerath zum 70. Geburtstag am 19. Februar 1990 (pp. 171–174). Hildesheim: Gerstenberg.

Wiercińska, J. (1990). La procession d’Amon dans la décoration du temple de Thoutmosis III à Deir el-Bahari. Études et Travaux, 14, 61–90.

Klemm, D.D., Klemm, R., and Lipińska, J. (1989). Der fortschreitende Zerfall einer Statue Thutmosis’ III. aus Quarzdiorit. In S. Schoske (ed.), Akten des vierten Internationalen Ägyptologen Kongresses München 1985 II (pp. 65–72). Hamburg: Buske Verlag.

Lipińska, J. (1989). Deir el-Bahari. Fondation pour le culte de Thoutmosis III. Dossiers d’Archéologie, 136, 30–35.

Lipińska, J. (1988). The mysterious temple dsr-mnw. Varia Aegyptiaca, 4, 143–149.

Lipińska, J. (1986). Deir el-Bahari – Świątynia Totmesa III (Deir el-Bahari – the Temple of Tuthmosis III). In Z. Kiss (ed.), 50 lat polskich wykopalisk w Egipcie i na Bliskim Wschodzie (pp. 59–66). Warsaw: Dom Słowa Polskiego.

Lipińska, J. (1986). Deir el-Bahari – świątynia Totmesa III. Sezony V i VI (1982/3 i 1983/4) (Deir el-Bahari – the Temple of Tuthmosis III. 5th and 6th seasons (1982/3 and 1983/4)). Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 30, 355–358.

Wiercińska, J. (1986). La titulature royale au temple de Thotmes III a Deir el-Bahari. Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 30, 379–393.

Lipińska, J. (1984). Deir el-Bahari – świątynia Totmesa III. Cztery sezony prac terenowych (1978–1982) (Deir el-Bahari – the Temple of Tuthmosis III. Four seasons of excavations (1978–1982). Rocznik Muzeum Narodowego w Warszawie, 28, 459–463.

Lipińska, J. (1984). The temple of Tuthmosis III. Statuary and votive monuments (=Deir el-Bahari 4). Warsaw: PWN – Éditions Scientifiques de Pologne.

Górski, H. and Wiercińska, J. (1983). Sur le problème de la reconstruction du temple de Thoutmosis III à Deir el-Bahari. Études et Travaux, 12, 80–83.

Marciniak, M. (1981). Un texte inédit de Deir el-Bahari. Bulletin de l’Institut français d’archéologie orientale, 81 (supplément), 283–291.

Marciniak, M. (1981). Une inscription commémorative de Deir el-Bahari. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Kairo, 37, 299–305.

Lipińska, J. (1977). An example of Ancient Egyptian restoration of sculpture. In E. Endesfelder, K.-H. Priese, W.F. Reineke, and S. Wenig (eds), Ägypten und Kusch (=Schriften zur Geschichte und Kultur des alten Orients 13) (pp. 279–281). Berlin: Akademie-Verlag.

Lipińska, J. (1977). The Temple of Tuthmosis III. Architecture (=Deir el-Bahari 2). Warsaw: PWN – Éditions Scientifiques de Pologne.

Marciniak, M. (1974). Les inscriptions hiératiques du temple de Thoutmosis III (=Deir el-Bahari 1). Warsaw: PWN – Éditions Scientifiques de Pologne.

Marciniak, M. (1971). Encore sur la Belle Fête de la Vallée. Études et Travaux, 5, 53–64.

Lipińska, J. (1969). Amenemone, builder of the Ramesseum. Études et Travaux, 3, 41–49.

Lipińska, J. (1969). Inscriptions of Amenemone from the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Zeitschrift für ägyptische Sprache und Altertumskunde, 96, 28–30.

Lipińska, J. (1969). The architectural design of the temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Mitteilungen des Deutschen Archäologischen Instituts, Abteilung Kairo, 25, 85–89.

Dąbrowska-Smektała, E. (1968). Coffins found in the Area of the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Bulletin de l’Institut français d’archéologie orientale, 66, 171–181.

Lipińska, J. (1968). A list of objects found at Deir el-Bahari in the area of the Temple of Tuthmosis III: IVth season of excavations 1964–1965. Annales du Service des Antiquités de l’Égypte, 60, 153–204.

Lipińska, J. (1968). Preliminary report on the reconstruction works of the Temple of Hatshepsut at Deir el Bahari during the season 1964–1965. Annales du Service des Antiquités de l’Égypte, 60, 139–152.

Lipińska, J. (1968). The granite doorway in the Temple of Tuthmosis III at Deir el-Bahari. Studies on reconstruction. Études et Travaux, 2, 79–97.

Marciniak, M. (1968). Quelques remarques sur la formule ir nfr, ir nfr. Études et Travaux, 2, 25–31.

Lipińska, J. (1967). Names and history of the sanctuaries built by Thutmosis III at Deir el-Bahri. Journal of Egyptian Archaeology, 53, 25–33.

Lipińska, J. (1966). List of objects found at Deir el-Bahari temple of Tuthmosis III. Season 1961–1962. Annales du Service des Antiquités de l’Égypte, 59, 63–98.

Lipińska, J. (1966). The portraits of Tuthmosis III newly discovered at Deir el-Bahari. In M.L. Bernhard (ed.), Mélanges offerts à Kazimierz Michałowski (pp. 129–138). Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Marciniak, M. (1965). Une nouvelle statue de Senenmout récemment découverte à Deir el-Bahari. Bulletin de l’Institut français d’archéologie orientale, 63, 201–207.