Tell Djassa el-Gharbi

Tell Jassa (el-Gharbi)
Tell Jassas
Tell Djassa
Tell Dżassa

Nazwa projektu:

Stanowisko badane w ramach międzynarodowego projektu badań ratunkowych „Western Hassake Dam Project”
Typ stanowiska:

Stanowisko osadnicze, wielowarstwowe; osada typu wiejskiego (ufortyfikowana?)

Lokalizacja:

Syria
Górna Mezopotamia
Syryjska Jazira, dorzecze górnego Chaburu (tzw. Trójkąt Chaburski)

Datowanie:

– Okres wczesnodynastyczny III (2500–2300 p.n.e.)
– Fragmenty ceramiki hellenistycznej wskazują na ponowne osadnictwo pod koniec I tysiąclecia p.n.e.

Najciekawsze odkrycia:

– Pozostałości dobrze zachowanej zabudowy
– Ołowiana figurka Isztar(?)

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

1988–1990

Typ badań:

Wykopaliska, badania ratunkowe

Kierownicy badań:

Maria Krogulska (1988)
Piotr Bieliński (1989–1990)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Syryjski Departament Starożytności

Opis stanowiska i badań:

Strome, stożkowate wzgórze o powierzchni blisko 2 ha i wysokości 16 m wznosi się ok. 10 km na północny zachód od miasta Hassake w pobliżu Wadi Avedji (ok. 2,5 km na południowy wschód od Tell Abu Hafur, badanego przez misję w ramach tego samego projektu); obecnie tell znajduje się na skraju sztucznego zbiornika.

W trakcie wykopalisk ratunkowych zostały tu rozpoznane cztery warstwy archeologiczne z III tysiąclecia p.n.e. Z warstwy I pochodziły pomieszczenia, w których typowym wyposażeniem były gliniane baseniki o ścianach wyprawionych zaprawą gipsową. W jednym z nich znaleziono 29 naczyń ceramicznych.

Najlepiej zachowane pozostałości należały do warstwy II. Niektóre mury z cegły mułowej były zachowane aż do wysokości 2,3 m. Odkopano fragmenty dwóch budynków, zapewne mieszkalnych. W większym z nich niektóre pomieszczenia miały sklepienie w postaci dwóch przecinających się fałszywych łuków wzniesionych na wewnętrznych przyporach. Szacuje się, że oryginalna wysokość pomieszczenia dochodziła do 4 m.

Na skraju tellu do budowli mieszkalnych przylegała potężna konstrukcja z cegły mułowej, również związana z warstwą II. Miała ona postać dwustopniowej platformy (wys. ok. 4,60 m, szer. ponad 10 m). Niewykluczone, że platforma stanowiła fragment fortyfikacji otaczających osadę.

Niektóre naczynia ceramiczne z Tell Djassa zostały przekazane Polsce przez stronę syryjską i trafiły do zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

Bibliografia projektu:

Makowski, M. (2020) Third-millennium BC clay figurines from Tell Djassa el Gharbi, Tell Abu Hafur and Tell Rad Shaqrah (Syria). Ägypten und Levante/Egypt and the Levant 30. Wiedeń, 461-482.

Bieliński, P. (2012). A lead “Ishtar”-type figurine from Tell Djassa el Gharbi, w: Quenet, P., M. Al-Maqdissi, (eds.): „L’heure Immobile” entre ciel et terre. Melanges en l’honneur d’Antoine Souleiman (pp. 5–8). Turhout: Brepols, SUBARTU.

Smogorzewska, A. (2010). Technological marks on pottery vessels. Study of evidence from Tell Arbid, Tell Rad Shaqrah and Tell Jassa el-Gharbi (Northeastern Syria), Polish Archaeology in the Mediterranean, 19, 555–564.

Bieliński, P. (2005). Arcaded houses from Tell Djassa El Gharbi and Tell Rad Shaqrah. Aux pays dAllat. Melanges offerts a M. Gawlikowski. Warszawa, 31–42.

Bieliński, P., & Ławecka, D. (2004). Jassas, Tell. In S. Anastasio, M. Lebeau, & M. Sauvage, Atlas of preclassical Upper Mesopotamia. Turnhout: Brepols.

Reiche, A. (2001). Polish archaeological research in Northeastern Syria. Bulletin du Musée National de Varsovie, 42, 95–106.

Bieliński, P. (1995). Od Eufratu do Tygrysu i jeszcze dalej, w: M. L. Bernhard (red.), Od Nilu do Eufratu: polska archeologia śródziemnomorska 1981–1994 (pp. 119–126). Warsaw: PCMA.

Bieliński, P. (1991). The third season of excavations in Northeastern Syria – 1990. Polish Archaeology in the Mediterranean, 2, 94–101.

Bieliński, P. (1990). Polish excavations in Northeast Syria 1988–1989. Polish Archaeology in the Mediterranean, 1, 17–25.

Bieliński, P. et alii (1989). Hasake, Tell Djassa Al-Gharbi, Tell Abu Hafur, Informator Archeologiczny: badania, 23, 105

Krogulska, M. et alii (1988). Tell Djassa Al-Gharbi, Tell Abu Hafur, Informator Archeologiczny: badania, 22, 158–159.