Ciągłość tradycji i przejawy obrządku pogrzebowego w badaniach archeologicznych na stanowiskach cmentarnych w Dolinie Nilu
(bieżące prace Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego)
sesja organizowana przez
Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW
w Warszawie, 21-22 listopada 2005 r.
Instytut Archeologii UW
ul. Krakowskie Przedmieście 26/28
Sala nr 210
Komitet programowy: prof. dr. hab Michał Gawlikowski (Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW); prof. dr. hab. Krzysztof A. Ciałowicz (Instytut Archeologii UJ); prof. dr. hab. Wiktor Andrzej Daszewski (Instytut Archeologii UW); prof. dr. hab. Włodzimierz Godlewski (Instytut Archeologii UW)
Archeologiczne badania stanowisk cmentarnych z natury rzeczy dostarczają ważnych i niezastąpionych informacji na temat życia i wierzeń ludzi, żyjących w dawnych czasach. Równie istotne jest to, że pochówki występują powszechnie w materiale archeologicznym i nie ma w zasadzie takiego stanowiska, gdzie prędzej czy później nie natrafiono by na pogrzebane szczątki ludzkie. Dotyczy to także prac archeologicznych prowadzonych od 45 lat przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego, zaczynając od pochówków w kryptach katedry w Faras w Sudanie, odsłanianej na początku lat 1960tych (nie wspominając o wcześniejszych odkryciach w Edfu i Tell Atrib), a kończąc na spektakularnych odkryciach w ostatnich latach grobowców dostojników Starego Państwa na nekropolii w Sakkara w Egipcie. W ujęciu chronologicznym, polskie badania stanowisk cmentarnych obejmują okres od epok najdawniejszych – neolitu w Sudanie i okresu predynastycznego w Egipcie – poprzez okres faraoński (Sakkara) do czasów greckorzymskich (Marina) i chrześcijańskich (Faras, Dongola, Naqlun w Egipcie), i kończąc na cmentarzyskach muzułmańskich (Aleksandria, Meczet Qurqumasa w Kairze).
Sesja będzie okazją do przeglądu odkryć dokonanych przez misje archeologiczne Centrum. Przede wszystkim jednak otworzy forum do podjęcia środowiskowej dyskusji na temat ciągłości tradycji sepulkralnych oraz obrządku pogrzebowego w Dolinie Nilu z analogiami do terenów Bliskiego Wschodu.
Do udziału w sesji, jako referentów i słuchaczy, zapraszamy wszystkich współpracowników Centrum, uczestniczących w badaniach wykopaliskowych w Dolinie Nilu, na codzień pracujących w ośrodkach i instytucjach naukowych w Polsce. Mile widziane jest uczestnictwo studentów archeologii i pokrewnych dyscyplin.
W załączeniu wstępny program sesji.
Opłata konferencyjna: pełna – 30 zł; studenci – 15 zł
(pokrywa materiały konferencyjne, obsługę techniczną, poczęstunek w przerwach obrad)
Zgłoszenia prosimy kierować do:
Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW – mgr Iwona Zych
(0 22 55 313 28; pcma@uw.edu.pl lub 0 501 197 683; siwaiwa@tlen.pl )
Wstępny program sesji „GROBY I UCZENI”
Poniedziałek, 21 listopada 2005
Ciągłość tradycji grzebalnej na stanowiskach cmentarnych
Zagadnienia związane z zakładaniem cmentarzysk i kontynuacją grzebania zmarłych w określonych miejscach. Nacisk na stanowiska z Doliny Nilu (dzisiejszy Egipt i Sudan) z odniesieniami do analogii pochodzących z terenów Bliskiego Wschodu (Syria, Liban).
Rejestracja: 8:30-10:00
UROCZYSTE OTWARCIE (10:00)
Sesja przedpołudniowa (10:15-12:30):
prof. dr hab. K. Ciałowicz, Sepulkralna budowla z Tell el-Farcha
prof. dr hab. M. Kobusiewicz, Późnoneolityczne cmentarzysko z Gebel Ramlah (Pustynia Zachodnia, Egipt)
dr J. Aksamit, Nekropola w Edfu
dr M. Barwik, III Intermediate Period necropolis in the Hatshepsut temple at Deir el-Bahari
prof. dr hab. W.A. Daszewski, Nekropola w Marina el-Alamein
Dyskusja 12:00-12:30
Przerwa na kawę 12:30-13:00
Wykład specjalny: 13:00-14:30
dr Catherine Berger, Entre IIe et IIIe Cataracte, Sedeinga, une étape sur la rive occidentale du Nil
Sesja popołudniowa: 14:30 – 16:15
mgr A. Longa i mgr P. Kołodziejczyk, Wojownicy i paciorki (Cmentarzysko Hagar el-Beida 2, Sudan)
mgr A. Obłuski, Tradycja budowania grobów w Dolnej Nubii od okresu meroickiego do okresu po chrystianizacji
prof. dr hab. W. Godlewski, W cieniu klasztoru Nekloni – Deir el Malak Gubrail (Fajum)
mgr E. Kulicka, Nekropola islamska na Kom el-Dikka w Aleksandrii. Sezon wykopaliskowy 2004/2005
dr M. Witkowski, Tombs and graves in Qurqumas’ complex in Cairo. A recapitulation(do potwierdzenia)
Dyskusja 16:15-16:30
Przerwa na kawę 16:30-17:00
Wykład specjalny: 17:00-18:30
dr Caroline Wilkinson, The facial reconstruction of the Mummy from Marina el-Alamein
Poczęstunek dla uczestników sesji g. 19:00
Wtorek, 22 listopada 2005
Przejawy obrządku pogrzebowego na nekropolach starożytnych
Możliwość porównania wyników interdyscyplinarnych badań nad szeroko rozumianym kontekstem grobowym. Tematem dyskusji będzie zakres i charakter informacji uzyskiwanych ze szczegółowej analizy wyposażenia grobowego, będącego jedynym uchwytnym w materiale archeologicznym zapisem obyczajów i wierzeń towarzyszących grzebaniu zmarłych. Dyskusja nad zakresem stosowania interdyscyplinarnych metod badawczych, wykorzystujących szerokie spektrum nauk, takich jak antropologia, historia sztuki, historia kultury, socjologia, jak również badań materiału DNA, rekonstrukcji portretów przyżyciowych itp.
Sesja przedpołudniowa: 9:30-11:30
ANTROPOLOGIA I ARCHEOZOOLOGIA
prof. dr hab. M. Kaczmarek, Życie po śmierci
dr hab. K. Piasecki, prof. US i UW, Cmentarz w Naqlun – struktura antropologiczna pochówków
R. Mahler, Osteologia antropologiczna w praktyce wykopaliskowej
Dyskusja: 10:30-10:45
mgr M. Osypińska, Szczątki zwierząt w pochówkach postmeroickich w Sudanie
mgr R. Abłamowicz, Szczątki zwierzęce o charakterze symbolicznym z grobów w Tell el Farkha
Dyskusja: 11:30-11:45
Przerwa na kawę 11:45-12:00
Wykład specjalny: 12:00-13:30
dr Salima Ikram (AUC), Food and Funerals. Sustaining the Dead for Eternity
Sesja popołudniowa: 13:30-14:45
OBRZĄDEK POGRZEBOWY ODZWIERCIEDLONY W MATERIALE ARCHEOLOGICZNYM cz. I
dr T.I. Rzeuska, Prywatny rytuał pogrzebowy pod koniec Starego Państwa na nekropoli w Sakkara
mgr J. Dębowska, Odbicie zmian polityczno-ekonomicznych w obrządku pogrzebowym na przykładzie cmentarzyska w Tell el-Farcha
mgr Z. Wygnańska, Obrządek pogrzebowy w epoce środkowego brązu na Tell Arbid (Syria)- związki z Egiptem i Lewantem
Dyskusja: 14:30-14:45
Przerwa na kawę i poczęstunek orientalny 14:45-15:30
Sesja popołudniowa bis: 15:30-17:00
OBRZĄDEK POGRZEBOWY ODZWIERCIEDLONY W MATERIALE ARCHEOLOGICZNYM cz.II
mgr I. Zych, Dary w zaświaty – świadectwa rytuałów pogrzebowych na nekropoli w Marina el-Alamein
mgr B. Czaja-Szewczak, Tkaniny pogrzebowe ze średniowiecznego cmentarzyska koptyjskiego w Naqlun
mgr A. Łyżwa-Piber, Plecionki z cmentarzyska koptyjskiego w Naqlun
ZAGADNIENIA IKONOGRAFICZNE
mgr M. Redlak, Ornamentyka na stelach nagrobnych z IX-X w. w Egipcie
Dyskusja: 16:50-17:15
UROCZYSTE ZAKOŃCZENIE