Gebelein

Inerti

Nazwa projektu:

Gebelein Archaeological Project

Logo projektu:

Strona projektu:

www.gebelein.wordpress.com

Facebook:

www.facebook.com/gebelein
Typ stanowiska:

Osadnicze, obronne, pogrzebowe, miejsce i ślady pozyskiwania oraz przerobu surowców, miejsca kultu, pozostałości szlaków komunikacyjnych

Lokalizacja:

Egipt, mikroregion Gebelein

Datowanie:

górny paleolit po średniowiecze (30 tys. p.n.e. – 12 wiek n.e.)

Najciekawsze odkrycia:

– grobowce wielmożów z czasów Starego Państwa i Pierwszego Okresu Przejściowego
– najstarsze modlitwy znane z okręgu świątynnego w Egipcie
– reliefy w wykutej w skale kaplicy dedykowanej bogini Hathor
– inskrypcja skalna z imieniem Ramzesa IV
– prehistoryczne petroglify

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

2013–2020
(badania kontynuowane bez udziału CAŚ UW)

Typ badań:

badania wykopaliskowe, powierzchniowe, epigraficzne, prace konserwatorskie

Kierownicy badań:

Wojciech Ejsmond

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Macquarie University
– Tokyo Metropolitan University
– Ministerstwo Starożytności Egiptu

Informacje dodatkowe:

Z Gebelein pochodzi wiele zabytków, które znajdują się obecnie w kolekcjach muzealnych na całym świecie. Ich interpretacje wskazują, że miejsce to było ważnym ośrodkiem w dziejach starożytnego Egiptu.

Opis stanowiska i badań:

Nazwa Gebelein oznacza po arabsku „dwa skaliste wzgórza”, które są charakterystycznym elementem miejscowego krajobrazu tego mikroregionu, położonego około 28 km na południowy zachód od Luksoru. Jego starożytna nazwa Inerti ma dokładnie to samo znaczenie co współczesna. Na obszarze Gebelein znajduje się kilkanaście stanowisk archeologicznych datowanych od okresu paleolitu po średniowiecze. W ich skład wchodzą między innymi pozostałości po dwóch miastach, tj. Per-Hathor i Sumenu, które w okresie grecko-rzymskim nazywano odpowiednio Pathyris i Krokodylopolis, cztery cmentarzyska, wykute w skałach sanktuaria, dwie koncentracje petroglifów oraz miejsca wydobycia wapienia, a także krzemienia.

W czasach poprzedzających powstanie królestwa faraonów na terenie Gebelein ulokowano stolicę jednego z proto-państw. Prawdopodobnie przez jakiś czas w III tys. p.n.e. mogła się tu znajdować stolica nomu, czyli jednostki administracyjnej. Wiadomo, że było tak na pewno w II w. p.n.e. W VI wieku naszej ery funkcjonowała tu rezydencja króla plemienia Blemmiów, którzy kontrolowali ten formalnie należący do Bizancjum teren. Na czasy panowania dynastii Fatymidów (lata 909–1171) datowane są mauzolea miejscowej elity.

Podczas badań prowadzonych w ramach projektu odkryto między innymi liczne petroglify datowane od czasów prehistorycznych po drugą połowę drugiego tysiąclecia przed naszą erą. Warto wymienić inskrypcję skalną z imieniem Ramzesa IV oraz koncentrację graffiti w pobliżu świątyni Hathor. Te ostatnie są najstarszymi egipskimi modlitwami znanymi z terenu świątynnego. Powstawały one w latach około 1770–1490 p.n.e. Kilkanaście metrów poniżej tych inskrypcji znajduje się wykuta w skale kaplica. Prowadzone w niej prace pozwoliły odkryć i poddać konserwacji reliefy datowane na czasy panowania królowej Hatszepsut (lata ok. 1478–1458 p.n.e.). W wyniku najnowszych prac odkryto także nieznaną wcześniej nekropolę składającą się z monumentalnych, wykutych w skale grobowców z końca III tysiąclecia p.n.e.

W ramach projektu prowadzone są także prace nad archiwalnymi dokumentami z badań wcześniejszych misji, co umożliwiło rozpoznanie topografii miasta Pathyris, tj. odtworzono zasięg terenu należącego do świątyni Hathor oraz przebieg ulic. Ustalono też gdzie na terenie Północnej Nekropolii znajdowały się grobowce miejscowej elity, między innymi kapłanów bogini Hathor oraz dowódców miejscowej jednostki wojskowej.

Gebelein jest ważne ze względu na swoją rangę w czasach genezy państwa faraonów, późniejszą administracyjną funkcję i rezydencję blemmejskich królów pod koniec starożytności. Był to ośrodek, w którym rodziły się oryginalne tradycje artystyczne. Znajdują się tam liczne zabytki, które jeszcze nie były przedmiotem badań i mogą wnieść nowe informacje do poznania dziejów starożytnego Egiptu.

Inne materiały na temat misji:

Rezultaty badań:

Sezon po sezonie – „Newsletter PCMA”:

Konferencja „Polacy nad Nilem”:

Bibliografia projektu:

Ejsmond, W. (2019). Some thoughts on Nubians in Gebelein region during First Intermediate Period. In M. Peterková Hlouchová, D. Belohoubková, J. Honzl, V. Nováková, Current Research in Egyptology 2018, Proceedings, Czech Institute of Egyptology, Faculty of Arts, Charles University, Prague, 25–28 June 2018 (pp. 23–41). Prague

Ejsmond, W., Wieczorek, D. F., & Wieczorek, A. (2018). Gebelein Archaeological Project 2018: Temple and fortress area on the Eastern Mountain. Polish Archaeology in the Mediterranean, 27/1, 235–244

Ejsmond, W. (2018). Natural Pyramids of Ancient Egypt: From emulations of monarchs to royal burials. Ägypten und Levante, 28, 169–180

Wieczorek, D.F., Ejsmond, W. (2018). Anbetungen in Stein – die ältesten zeugnisse persönlicher frömmigkeit. Antike Welt. Zeitschrift für Archäologie und Kulturgeschichte, 4/18, 4

Ejsmond, W. (2017). The Nubian mercenaries of Gebelein during the First Intermediate Period in light of recent field research. Journal of Ancient Egyptian Interconnections, 14, 11–13

Ejsmond, W. (2017). Gebelein Archaeological Project 2013-2016. In M.C. Guidotti , V. Rosati, Proceedings of the XI International Congress of Egyptologists, Florence, Italy 23–30 August 2015 (pp. 182–185). Oxford: Archaeopress

Ejsmond, W., Chyla, M.J., Witkowski, P., Takács, D., Wieczorek, D.F., Xu-Nan, L., Oeters, V., Kuronuma, T., Grylak, A. (2017). Archaeological Survey at Gebelein in 2014, 2015 and 2016 Seasons. Polish Archaeology in the Mediterranean, 26/1, 239–268

Ejsmond, W. (2016). Gebelein: An overview, Warsaw, Poland: Antiquities of Southeastern Europe Research Centre of the University of Warsaw; Scientifc Association for Ancient Egypt ‘KeMeT’ University of Warsaw

Takács, D., Ejsmond, W., Chyla, J.M., Witkowski, P. (2016). An erased queen in the Hathor temple at Gebelein. Egyptian Archaeology, 48, 42–45

Witkowski, P., Chyla J.M., Ejsmond W. (2016). Combination of RTI and Decorrelation – an Approach to the Examination of Badly Preserved Rock Inscriptions and Rock Art at Gebelein (Egypt). In S. Campana, R. Scopigno, G. Carpentiero, M. Cirillo (eds), CAA 2015. Keep the Revolution Going. Proceedings of the 43rd Annual Conference on Computer Applications and Quantitative Methods in Archaeology (pp. 939–944). Oxford: Archaeoproess

Takács, D., Ejsmond, W., Chyla, J.M., and Witkowski, P. (2015). Hatshepsut’s Speos at Gebelein – Preliminary conclusions on the unpublished temple. Göttinger Miszellen – Beiträge zur ägyptologischen Diskussion, 247, 117–120

Wieczorek, D.F. (2015). A rock inscription of Ramesses IV at Gebelein. A previously unknown New Kingdom expedition. Études et Travaux, 28, 217–229

Ejsmond, W., Chyla J.M., Baka, C. (2015). Report from Field Reconnaissance at Gebelein, Khozamand el-Rizeiqat. Polish Archaeology in the Mediterranean, 24, 265–274

Ejsmond, W. (2015). Signs in Stones. Archaeological research at Gebelein. Egyptian Archaeology, 47, 7–8

Ejsmond, W. (2015). Burial of a local ruler at Gebelein? An Interpretation of a Group of Predynastic Artefacts Purchased by J.E. Quibell in 1900. Gottinger Miszellen – Beiträge zur ägyptologischen Diskussion, 244, 39–50

Ejsmond, W., Chyla, J.M., Witkowski, P., Wieczorek, D.F, Takács, D., Ożarek-Szilke, M., Ordutowski, M.J. (2015). Comprehensive Field Survey of Gebelein – Preliminary Results of a New Method in Processing Data for Archaeological Sites’ Analysis. Archaeologia Polona, 53, 617–621

Takács, D., Ejsmond, W., Chyla, J.M., Witkowski, P. (2015). Hatshepsut’s speos at Gebelein – Preliminary conclusions on the unpublished temple. Göttinger Miszellen – Beiträge zur ägyptologischen Diskussion, 247, 117–120