Nowy polsko-jordański projekt archeologiczny w Beit Ras

Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW rozpoczęło badania w jordańskim Beit Ras, czyli starożytnej Kapitolias. Działająca od listopada 2014 r. polsko-jordańska misja archeologiczna to wspólny projekt Centrum i Departamentu Starożytności Królestwa Jordanii. Pracami ze strony Centrum kieruje prof. Jolanta Młynarczyk.

W okresie rzymskim na terenie dzisiejszej miejscowości Beit Ras leżało miasto Kapitolias, które według starożytnego geografa, Klaudiusza Ptolemeusza (II wiek n.e.), wchodziło w skład tzw. Dekapolis. Była to grupa miast o charakterze grecko-rzymskim położonych we wschodniej Palestynie. W jej skład wchodziły m.in. Damaszek (w dzisiejszej Syrii), Skythopolis – Beth Shean i Hippos (dziś w Izraelu), Filadelfia (obecny Amman), czy też Geraza i Gadara (również w dzisiejszej Jordanii).

W pierwszym roku badań prace misji miały na celu ustalenie, jakiego rodzaju zabudowa znajdowała się na północnym stoku wzgórza, jedynej części starożytnej Kapitolias, jaka jeszcze pozostaje wolna od współczesnej zabudowy, a która sąsiaduje z dobrze zachowanymi reliktami starożytnego teatru z II wieku n.e. Czteroosobowa ekipa prowadziła więc nieinwazyjne badania powierzchniowe z zastosowaniem metody elektrooporowej i analizowała zebrane z powierzchni stanowiska zabytki ruchome, przede wszystkim ceramikę. Ta ostatnia pozwoliła określić okres użytkowania tego terenu na czasy od II do XII–XIII wieku. Badania elektrooporowe wskazały obecność konstrukcji, których orientacja sugeruje, że mogą one stanowić kontynuację siatki miejskiej Kapitolias z okresu rzymskiego. Kolejny sezon prac powinien zostać poświęcony badaniom sondażowym, które pozwoliłyby zweryfikować tę tezę.

ród znalezisk powierzchniowych, oprócz wspomnianej ceramiki i takich obiektów, jak dachówki, luźne kostki mozaik podłogowych i kilka monet, najistotniejsze były dowody na działalność lokalnych warsztatów produkcji naczyń szklanych. Mianowicie we wschodnich kwadratach badanego terenu odkryto liczne kawałki „surowego” szkła (t.j. pochodzącego z brył szklanych, które przetapiano, by wykonać z nich naczynia), a także szlaki szklanej i odrzutów produkcyjnych. Na podstawie typologii towarzyszących fragmentów naczyń szklanych aktywność tych warsztatów należy datować na okres bizantyjsko-omajadzki (VI–VIII wiek). Ponadto pojedyncze kawałki żużlu i elementów glinianych pochodzących najprawdopodobniej z pieca mogłyby sugerować również inny rodzaj produkcji rzemieślniczej, np. garncarskiej, na północnych obrzeżach miasta bizantyjskiego.