Zespół monastyczny w Naqlun w Oazie Fayum
Misja archeologiczna kierowana przez Włodzimierza Godlewskiego
Sezon wykopaliskowy IX-X 2005
Tegoroczne prace wykopaliskowe ukierunkowano na odsłanianie wnętrza budowli gospodarczej (tzw. Budowli G), o której wiadomo z poprzednich badań, że funkcjonowała od IX do końca XI wieku. Obok kilkunastu dokumentów gospodarczych zapisanych w języku koptyjskim i arabskim, które razem z wcześniej odsłoniętymi dokumentami stanowią pokaźne, bo liczące ponad 60 dokumentów, „archiwum” klasztorne związane z pracami administracyjnymi wykonywanymi w Budowli G, odsłonięto obok północnego wejścia 13 złotych monet, dinarów z drugiej połowy X wieku.
Monety pochodzą z okresu istotnego przełomu w Egipcie, kiedy to władzę od Abbasydów przejęli Fatymidzi i zmienili w istotny sposób system fiskalny kraju, dewaluując denary swych poprzedników i wprowadzając własne złote monety.
Monety z Naqlun, w dobrym stanie zachowania, zostały wybite za panowania kalifów Al-Mu’izzi (952-976) i al-Aziz (976-996). Dwie z nich, datowane na 344 H (955 n.e.) i 361 H (972 n.e.), zostały wyprodukowane w al-Munsuriya w Tunezji, a pozostałe już w Egipcie w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych X wieku. Wartość rynkowa tych monet w początkowym okresie panowania Fatymidów była dosyć znaczna. Możemy ją ocenić w oparciu o archiwum banu Giorgi, odsłoniętym w Naqlun w 1997 roku. W końcu X wieku za sumę trzynastu dinarów można było zakupić w Fajum dwie wille z ogrodami.
W tym samym sezonie w południowej części zespołu klasztornego, gdzie prowadzono prace rozpoznawcze, odsłonięto część zabudowy wczesnośredniowiecznej, która w oparciu o datowane arabskie teksty o charakterze gospodarczym znalezione wewnątrz pomieszczeń, funkcjonowała w X-XI wieku i zapewne później, sądząc po licznych przebudowach. W skrytce jednego z tych pomieszczeń odsłonięto dwie, starannie ukryte sztance do produkcji dinarów. Wstępna ocena tych niezwykle rzadko znajdowanych narzędzi do produkcji złotych monet pozwala je datować na IX wiek, na okres panowania Abbasydów w Egipcie. Odrębnym problem jest miejsce ich znalezienia. Jednego należy być pewnym – klasztor w Naqlun nie mógł być miejscem produkcji złotych dinarów.
Sztance do produkcji dinarów
