Zakończono prace nad stworzeniem bazy danych obiektów marmurowych z regionu Lewantu, prowadzone w ramach projektu „Marmora Bizantina. Identyfikacja pochodzenia marmurów oraz ich wykorzystanie w przestrzeni sekularnej i sakralnej w południowym Lewancie okresu wczesnobizantyjskiego (IV–VII wieku n.e.)”. kierownikiem projektu jest dr Mariusz Gwiazda z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego.
Baza danych obejmuje opisy znalezisk marmurowych z okresu od I wieku p.n.e. do X wieku n.e.. Skatalogowano w niej elementy architektoniczne, wyposażenie liturgiczne, elementy dekoracji wnętrz, przedmioty codziennego użytku oraz sarkofagi. Zabytki te pochodzą z obszarów od dzisiejszej Turcji po Jordanię. Dr Mariusz Gwiazda przygotował ją na podstawie danych dostępnych w publikacjach naukowych. Baza zawiera 7415 rekordów, każdy z 26 deskryptorami, takimi jak: miejsce odkrycia, materiał, funkcja, miejsce wykorzystania, rozmiary, obecność inskrypcji, chronologia oraz bibliografia. Opisy te są wzbogacone o zdjęcia i rysunki obiektów. Dane pochodzą z 360 stanowisk archeologicznych.
Równolegle przygotowano bazę tekstów, która zawiera fragmenty antycznych tekstów i inskrypcji dotyczących wykorzystania marmurów w okresie wczesnobizantyjskim, związanych geograficznie ze wschodnią częścią Śródziemnomorza. Jej autorem jest dr Paweł Nowakowski z Wydziału Historii UW, który zamieścił tam 177 tekstów.
Jest to pierwsza publicznie dostępna baza danych na temat antycznych marmurów, umożliwiająca analizy zarówno ilościowe, jak i jakościowe. Baza jest w całości dostępna online. Umożliwia to pełne wykorzystanie tego zasobu przez wszystkich badaczy i łączenie tej bazy danych z innymi. Dzięki bogatemu zestawowi danych możliwe są analizy rozprzestrzenienia marmurów, uwzględniające podejście diachroniczne i funkcjonalne. Strona internetowa, gdzie znajduje się baza danych zawiera aplikacje umożliwiające tworzenie różnorodnych kwerend, których wyniki mogą być prezentowane w postaci map dystrybucji oraz wykresów statystycznych. Aplikacje te zostały przygotowane przez Macieja Krawczyka.
Baza danych jest narzędziem skierowanym do szerokiego grona specjalistów zajmujących się starożytnością, takich jak historycy, historycy sztuki, archeolodzy, specjaliści od badań archeometrycznych oraz analiz przestrzennych. Baza będzie pomocna przy poszukiwaniu analogii dla nowych znalezisk marmurowych, a także do syntetycznych studiów nad formą różnych kategorii obiektów marmurowych. Obecnie przygotowywane są artykuły bazujące na tych danych, podejmujące problematykę dystrybucji marmurów w Palestynie oraz wpływu kosztów transportu tego surowca na tę dystrybucję, jak również społecznej funkcji marmurów z okresu wczesnobizantyjskiego.
Sposób tworzenia bazy znalezisk marmurowych został opisany w publikacji: Gwiazda, M. (2023). Marmora Bizantina: A digital corpus of marble finds from the southern Levant. In M. Gwiazda, A. Poggio, and D. Wielgosz-Rondolino (eds), Marble in the Early Byzantine Eastern Mediterranean: Use, Aesthetics, and Social Significance (=Polish Archaeology in the Mediterranean, 32/1) (pp. 181–195). Warsaw: WUW. https://doi.org/10.37343/uw.2083-537X.pam32.1.07
Projekt „Marmora Bizantina. Identyfikacja pochodzenia marmurów oraz ich wykorzystanie w przestrzeni sekularnej i sakralnej w południowym Lewancie okresu wczesnobizantyjskiego (IV–VII wieku n.e.)” dr. Mariusza Gwiazdy jest finansowany z grantu Narodowego Centrum Nauki OPUS 19 2020/37/B/HS3/00306.
- Baza danych Marmora Bizantina: marmorabizantina.pcma.uw.edu.pl