Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego gościć będzie dr Marię Roumpou z The Foundation for Research and Technology – Hellas (FORTH), specjalistkę w dziedzinie archeometrii i metod naukowych w analizie pozostałości archeologicznych. Jej wizyta na Uniwersytecie Warszawskim jest częścią Programu IDUB „Mentor” i obejmuje wykład otwarty oraz warsztaty dla grupy roboczej zajmującej się ceramologią, koordynowanej przez dr Urszulę Wicenciak-Núñez z CAŚ UW.
Dr Maria Roumpou wygłosi wykład: “Organic residues analysis in archaeology and the awakening of the senses: inferences from molecular analysis in archaeological material about peoples”. Wykład odbędzie się 25 czerwca 2024 roku o godzinie 12:00 w sali 213 w Starej Bibliotece Uniwersyteckiej na Kampusie Głównym UW. Wykład jest otwarty dla publiczności.
Abstrakt: “The past thirty years biomolecular archaeology has witnessed great development and organic residue analysis in archaeological artefacts has become an integral part of archaeological research. People perceive the world through a complex web of social and cultural values and beliefs, using their senses to conceive, adapt and cope with the environment. The quest for natural substances that can fulfill a widening spectrum of needs (not always purely biological) is continuous and the traces that might have been preserved in containers made of clay or other durable materials can shed light on many aspects of life in antiquity. Advancements in analytical instrumentation have allowed the identification of a range of commodities either as foodcrusts or visible residues on the surface of the artefacts (Chen et al. 2024, Courel et al. 2021, Bondetti et al. 2021) or more frequently as organic substances absorbed into, and subsequently extracted from the inorganic matrix (Lundy et al. 2023, Bonaduce et al. 2017, Rageot et al. 2016). Therefore, it has become evident that integrated studies are required to successfully tackle complex research question, while the selection of an appropriate analytical methodology must be based on the archaeological information sought and the material analysed.
Recent research efforts concerned with the study of archaeological ceramic vessels took place mainly in north-western Europe, because of better anticipated preservation of organic molecules due to favourable environmental conditions, but also because of the prominence of use of natural resources and the importance of artisanal activities and trade, as well as of the everyday habits in the archaeological dialogue, especially amongst prehistorians. In contrast, no large-scale systematic study has been carried out on vessels that are not related with cooking or trade from the south-eastern Mediterranean. The analysis of organic residues in pottery of the wider region (eastern Mediterranean and Middle East) can provide important information both in relation to the actual use of pottery and the functional correlation of pottery production, the shape and content of pottery, as well as in the approach of socio-political parameters reflected in the material culture of the period.
Characteristically, we mention the very encouraging results of the first phase of pottery study dating to the Neolithic and Chalcolithic periods from Cyprus (Roumpou et al. 2021), analysis of Late Bronze Age storage and transport vessels (Steele and Stern 2017), investigation of use residues in a range of vessel types from Israel dating from the Neolithic to the end of the Chalcolithic period (Chasan et al. 2022), notwithstanding the dearth of information regarding later periods. The Foundation for Research and Technology in Crete has supported the realisation of inter- disciplinary projects at the intersection of natural sciences and archaeology in Europe. The diversity of research and the central infrastructure of the Foundation in collaboration with the University of Crete provide the opportunities for interdisciplinary research in many areas, including molecular analyses in archaeological material.”
Dr Maria Roumpou, (The Foundation for Research and Technology – Hellas (FORTH), Kreta/Grecja) to archeolożka specjalizująca się w wykorzystaniu archeometrii i naukowych metod badawczych do analizy archeologicznych pozostałości materialnych. Posiada doktorat w dziedzinie metod naukowych w archeologii zdobyty na Uniwersytecie w Bradford. Jej obszary zainteresowań obejmują archeologię egejską, zastosowanie naukowych metod w archeologii, chemię archeologiczną oraz analizę molekularną materiałów archeologicznych. Brała udział w wielu projektach badawczych, gdzie skupiała się na analizie pozostałości organicznych w ceramice archeologicznej, m.in. w Mykenach, Toumba w Salonikach, Jaskini Drakaina na Kefalonii, Akrotiri na Therze, Ayia Sotira w Nemei oraz Tebach. Dodatkowo, jest współkierowniczką projektu Northern Greek Storage Project razem z dr Despiną Margomenou oraz wykonawczyią w projekcie „Beyond Oikos: outdoor spaces, daily life and sociality in Neolithic Greece (BONDS)”. Dr Roumpou stale współpracuje z Instytutem Materiałoznawstwa/Archeometrie w Narodowym Centrum Badań Naukowych „Demokritos” oraz z Wydziałem Dietetyki i Żywienia Uniwersytetu Harokopio w Atenach.
Celem Działania „Program Mentor” I.1.1/IV.1.1 w ramach IDUB (Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza) jest zwiększenie szans badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego na włączenie w prace zespołów realizujących przełomowe dla nauki projekty badawcze, poprzez umożliwienie budowania międzynarodowej sieci kontaktów z naukowcami z uczelni z innych krajów, w tym wybitnymi badaczami cieszącymi się światowym autorytetem.
Zespół projektu „Charakterystyka molekularna pozostałości organicznych w naczyniach ceramicznych oraz wyzwania w wykrywaniu i identyfikacji szczątków organicznych z naczyń kamiennych ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, Bliskiego Wschodu i krajów basenu Morza Czarnego: perspektywa historyczna i geograficzna” liczy sobie sześciu członków z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, Wydziału Archeologii UW i Wydziału Historii UW; są to Ewa Czyżewska-Zalewska, dr Mateusz Iskra, dr Paulina Komar, dr Łukasz Rutkowski, dr Anna Smogorzewska, dr Urszula Wicenciak-Núñez.