Na średniowiecznym cmentarzu przy klasztorze w Ghazali w Sudanie pochowano osobę, która miała na stopie wytatuowany religijny symbol. To dopiero drugi przypadek tatuowania ciała znany ze średniowiecznej Nubii. Odkrycia dokonano w Pracowni Bioarchaeologii Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (CAŚ UW).
W Ghazali znajduje się jeden z najlepiej zachowanych średniowiecznych kompleksów monastycznych w Sudanie. Stanowisko leży w regionie Wadi Abu Dom na pustyni Bayuda, w Prowincji Północnej, około 20 km od współczesnego miasta Karima. W latach 2012–2018 polsko-sudańska ekspedycja archeologiczna z CAŚ UW, pod kierunkiem prof. UW Artura Obłuskiego badała tam średniowieczny klasztor chrześcijański (VII–XIII w.) oraz cztery cmentarzyska, na których znajdują się setki grobów. Pochodzący z nich materiał osteologiczny bada dr Robert J. Stark, bioarcheolog z CAŚ UW i jego współpracownicy, którzy pracują nad odtworzeniem pochodzenia i warunków życia pochowanych tam osób.
Ich niedawne odkrycie należy do najbardziej interesujących ustaleń z tego stanowiska. Podczas badań prowadzonych w Pracowni Bioarcheologicznej CAŚ UW, Kari A. Guilbault z Purdue University dzięki fotografii wielospektralnej odkryła tatuaż na prawej stopie jednej z osób pochowanych na cmentarzu 1 w Ghazali.
Tatuaż przedstawia chrystogram oraz greckie litery „alfa” i „omega”. Chrystogram to symbol łączący greckie litery „chi” i „rho” tworzące monogram imienia Chrystusa. Symbolem Chrystusa są też litery alfa i omega, pierwsza i ostatnia w alfabecie greckim, nawiązujące do tego, że dla chrześcijan Bóg jest początkiem i końcem.
– To było spore zaskoczenie, gdy nagle podczas dokumentowania kolekcji z Ghazali zobaczyłam coś, co wydało mi się tatuażem. Początkowo nie byłam przekonana, ale kiedy obrazy zostały komputerowo przetworzone tatuaż stał się wyraźnie widoczny, co rozwiało początkowe wątpliwości – opowiada Kari A. Guilbault, która prowadziła te badania w związku z przygotowywaną pracą doktorską.
Odkrycie tatuażu z Ghazali pociąga za sobą liczne pytania zarówno na temat sztuki tatuowania i symboli wiary w średniowiecznej Nubii.
-
Images of tattoo on the dorsal (top) side of the right foot. Picture was taken with a full spectrum camera and digital enhanced using ImageJ software with a DStretch plugin. (Photo: Kari A. Guilbault)