Soba 2023: warsztaty, szkolenia i badania etnograficzne

Pod koniec lutego zakończyła prace terenowe ekspedycja CAŚ UW w Soba. Naukowcy prowadzili praktyki terenowe dla studentów archeologii z sudańskich uczelni, warsztaty dla doświadczonych naukowców pracujących w sudańskich instytucjach, zajęcia w miejscowych szkołach podstawowych oraz prace badawcze nad rolą kobiet w przekazywaniu historii i dawnych zwyczajów.

Soba jest jednym z największych stanowisk archeologicznych w Sudanie i znajduje się w najszybciej rozwijającym się regionie kraju, w Prowincji Chartum. W czasach średniowiecznych była to stolica królestwa Alwy, zaś obecnie region ten jest dynamicznie rozwijającym się przedmieściem Chartumu. Ta lokalizacja niesie ze sobą wiele możliwości, jak również wyzwań. Z jednej strony, w tym regionie znajdują się największe sudańskie uczelnie oraz mają swoje siedziby główne instytucje kultury działające na terenie całego kraju. Z drugiej strony, rozwój największego miasta Sudanu jest niezwykle szybki, zwłaszcza pod względem populacji. Przekłada się to na dużą ekspansję zabudowy miejskiej.

– Tegoroczny program ekspedycji koncentrował się na wykorzystaniu plusów tej lokalizacji, dzięki któremu mogliśmy zaplanować zróżnicowany program szkoleniowy we współpracy z Sudańską Narodową Korporacją ds. Zabytków i Muzeów NCAM – mówi kierownik ekspedycji, dr Mariusz Drzewiecki (CAŚ UW). – Pracowaliśmy też z mieszkańcami Soba nad budowaniem świadomości materialnych i niematerialnych pozostałości przeszłości, – dodaje.

W ciągu dwóch tygodniu, sześć studentek z Uniwersytetu Neelain i z NCAMu pracowało wraz z naukowcami z Polski poznając różnorodne metody dokumentacji, prowadzenia prac terenowych oraz analiz dziedzictwa archeologicznego na przykładzie zabytków z Soba. Ponadto trzynaścioro doświadczonych naukowców (z pięciu instytucji sudańskich: NCAM, Uniwersytet Chartumski, Uniwersytet Neelain, Uniwersytet Bahri oraz Uniwersytet Shendi) wzięło udział w tygodniowych warsztatach na temat wykorzystania metod teledetekcyjnych i geograficznych systemów informacji w archeologii.

Po uzyskaniu niezbędnych zgód oraz przy aprobacie dyrekcji, zorganizowano spotkania z dziećmi w sześciu szkołach podstawowych znajdujących się w Soba. Zajęcia miały charakter dyskusyjno-warsztatowy, w trakcie których dzieci były angażowane w rozważania na temat tego czym jest archeologia i jakich metod używa. Ponadto rozmowy prowadzono na temat przeszłości Soba oraz współczesnych opowieści odnoszących się do czasów dawnych. Uczniowie również rysowali przedmioty, historie, zdarzenia lub osoby, które kojarzyły im się z czasami dawnymi. – Naszym celem w takich działaniach było rozpoczęcie dyskusji na temat przeszłości, bez narzucania dzieciom konkretnej wizji przeszłości – mówi dr Drzewiecki.

Przez trzy tygodnie realizowano też w Soba projekt etnograficzny dotyczący komunikacji społecznej poprzez strój oraz roli kobiet w pielęgnowaniu lokalnych tradycji. W tym czasie przeprowadzono 20 wywiadów z kobietami zamieszkującymi Soba, z których wynika, że odgrywają one wiodącą rolę w podtrzymywaniu oraz przekazywaniu dawnych praktyk i zwyczajów. Jest to szczególnie widoczne na przykładzie lokalnych strojów, potraw, stylów dekoracji domów (wnętrz, jak i zewnętrznych elewacji), sposób prowadzenia domu, jak również obecności wewnątrz oraz w obejściu przedmiotów, które mają szczególną wartość dla domowników lub szerszej społeczności.

– W tym sezonie prace naszego zespołu koncentrowały się na poznawaniu i budowaniu relacji z mieszkańcami Soba, zgodnie z maksymą ‘nauka powinna służyć społeczeństwu’ oraz na działaniach mających na celu wymianę wiedzy specjalistycznej między naukowcami z Sudanu i Polski, – podkreśla kierownik ekspedycji.

Czytaj więcej na temat Soba