Dziewiątą publikacją w ramach PAM Monograph Series jest książka dr Anny Smogorzewskiej „Tell Arbid. House and Household in a Changing Town”.
Dom i gospodarstwo domowe – jako podstawa życia każdej społeczności – stanowią jednostkę społeczno-ekonomiczną, która przeanalizowana pod kątem budownictwa mieszkalnego, wyposażenia domów oraz kultury materialnej pozwala nakreślić obraz życia codziennego dawnych społeczeństw.
W drugiej połowie 3 tysiąclecia p.n.e. miasto, którego pozostałości odkryto na stanowisku Tell Arbid w północno-wschodniej Syrii, podlegało dynamicznym zmianom. Miasto, którego korzenie sięgają okresu kultury Niniwa 5 (lub też Wczesnej Dżeziry 1–2) osiągnęło największy obszar w końcu okresu Wczesnej Dżeziry 2 i okresie Wczesnej Dżeziry 3 (2550–2350 p.n.e.). Ten proces zmian społeczno-ekonomicznych widoczny w rozwoju Tell Arbid, zgodny z procesem formowania dużych ośrodków miejskich i zmian społeczno-ekonomicznych w rejonie Dżeziry, jest dobrze odzwierciedlony w dzielnicy mieszkalnej odsłoniętej w Sektorze D na stanowisku Tell Arbid.
Obszar ten był badany przez polskich archeologów w latach 2001–2007. Pozostałości domów oraz liczne znaleziska odsłonięte w toku badań reprezentują różnorodne kategorie – począwszy od instalacji będących częścią wyposażenia domów, po pochówki mieszkańców dzielnicy, a także liczne zespoły znalezisk związane zarówno z kulturą materialną (w tym ponad 2800 fragmentów ceramiki) jak i z pozostałościami środowiskowymi (szczątki zwierząt i roślin). Tak różnorodne znaleziska pochodzące z dzielnicy mieszkalnej w Tell Arbid dały wyjątkową okazję do wnikliwego odtworzenia życia codziennego mieszkańców średniej wielkości miasta w rejonie syryjskiej Dżeziry.
Rezultaty badań posłużyły do zrekonstruowania budownictwa mieszkalnego, organizacji społecznej, podstaw ekonomicznych i zwyczajów pogrzebowych nie tylko w mieście Tell Arbid, ale i w całym rejonie Dżeziry w kluczowym okresie cywilizacyjnego rozwoju tego regionu.
Anna Smogorzewska jest adiunktem w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się na archeologii Bliskiego Wschodu w epoce brązu, ze szczególnym uwzględnieniem syryjskiej Dżeziry. W swoich badaniach podejmuje również tematykę tzw. household archaeology, technologii produkcji ceramiki, archeologii Kaukazu i Anatolii, a także starożytnej gospodarki. Jej praca doktorska dotyczyła związków Mezopotamii i wschodniej Anatolii we wczesnym okresie epoki brązu.
Jest aktywnym archeologiem terenowym, bierze udział w badaniach wykopaliskowych w Syrii i w rejonie Zatoki Perskiej. Obecnie jest członkiem misji archeologicznej CAŚ UW w Kuwejcie, gdzie zajmuje się badaniami nad neolitycznymi tradycjami ceramicznymi.
Anna Smogorzewska, Tell Arbid. House and Household in a Changing Town (=PAM Monograph Series 9), 2. wyd., Warszawa: PCMA, WUW, 2019
https://doi.org/10.31338/uw.9788323540984
Książka, wydana nakładem Wydawnictw Uniwersytetu Warszawskiego dostępna jest w wersji papierowej oraz elektronicznej w księgarni internetowej WUW.