Dolina Qumayrah

Qumayrah Valley
Qumayrah–Ayn
Wadi al-Fajj
Ayn Bani Saida

Nazwa projektu:

Omańsko-Polska Misja Archeologiczna w Dolinie Qumayrah
Omani-Polish Archaeological Mission – the Qumayrah Valley Project
Typ stanowiska:

W wyniku wstępnych badań powierzchniowych zarejestrowano na terenie doliny Qumayrah kilkadziesiąt stanowisk archeologicznych o różnej chronologii, od epoki kamienia po czasy nowożytne. Badania wykopaliskowe i sondażowe odbywały się dotychczas na kilku z nich:

QA 1: cmentarzysko kultury Umm an-Nar (badania w latach 2016–2018)
QA 2: obozowisko neolityczne (badania w latach 2016–2017)
QA 3: osada z epoki brązu i żelaza (badania w latach 2016–2019), wieś z późnego okresu islamskiego
QA 4: wieża z epoki brązu (okres Umm an-Nar; badania w 2019 r.)
QA 6: obozowisko neolityczne (badania w 2016 r.)
QA 12: neolityczny ślad osadniczy (badania w 2017 r.)
QA 20: osada z epoki żelaza (badania w 2022 r.)
QA 21: osada z epoki żelaza (badania w 2021 r.)

QB 2: osada z epoki brązu (okres Umm an-Nar; badania w 2022 r.), system pól z późnego okresu islamskiego
QB 6: wieża z epoki brązu (okres Umm an-Nar; badania w 2023 r.), system pól

Lokalizacja:

Północny Oman
Góry Hadżar
Gubernatorstwo az-Zahira, wilajet Dank

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

2015–

Typ badań:

Badania powierzchniowe, wykopaliska

Kierownicy badań:

Kierownik projektu: Piotr Bieliński, Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW
Kierownicy podprojektów:
– Cmentarzyska z epoki brązu – Łukasz Rutkowski, CAŚ UW
– Prehistoria doliny Qumayrah – Marcin Białowarczuk, WA UW

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Sułtanatu Omanu

Informacje dodatkowe:

W lutym 2019 roku Narodowe Centrum Nauki przyznało grant na projekt prof. Piotra Bielińskiego złożony przez Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW w konkursie Harmonia 10: „Rozwój osadnictwa w epoce brązu i żelaza w górach północnego Omanu” (2018/30/M/HS3/00635).

Opis stanowiska i badań

Obszar koncesji obejmuje pozostałości archeologiczne znajdujące się wzdłuż L-kształtnej doliny o długości ponad 10 km leżącej między masywami górskimi wchodzącymi w skład łańcucha Jebel Hadjar. Na środku tego obszaru znajduje się wieś Qumayrah, od której pochodzi nazwa badanego mikroregionu. Na dwóch krańcach terenu koncesji znajdują się mniejsze osiedla, Ayn Bani Saidah (na południu) oraz Bilt (na północnym wschodzie).

Na jesieni 2015 roku został przeprowadzony krótki rekonesans archeologiczny, w wyniku którego sporządzono wstępną inwentaryzację archeologiczną terenu rejestrując obecność stanowisk pochodzących z kilku tysiącleci – od późnej epoki kamienia po okres islamski – i należących do różnych typów, od obozowisk prehistorycznych, przez stanowiska grobowe, po osady i budowle wieżowe. W samym najbliższym sąsiedztwie wsi Ayn Bani Saidah znajdują się stanowiska wszystkich wymienionych typów.

Kompleksowe badania tak rozmaitych pozostałości wymagały wyodrębnienia podprojektów koncentrujących się na poszczególnych zagadnieniach. W roku 2016 rozpoczęto wykopaliska w ramach odrębnych kierunków badawczych na trzech stanowiskach w sąsiedztwie wioski Al-Ayn Bani Saidah: na stanowisku cmentarnym z wczesnej epoki brązu (QA 1), w obozowisku neolitycznym (QA 2), a także na stanowisku osadniczym z epok żelaza i brązu (QA 3). Kolejne badania objęły również wolnostojącą wieżę z okresu Umm an-Nar (QA 4) oraz osadę z epoki żelaza (QA 21). Prowadzono też rozpoznawcze prace na kilku innych stanowiskach w okolicy kompleksu osadniczego wokół Ayn Bani Saidah.

Inne materiały na temat misji:

Sezon po sezonie – Newsletter PCMA:

luty 2024: Nowe odkrycia ekspedycji CAŚ UW w Omanie
marzec 2023: Dwa granty IDUB Nowe Idee dla badaczek z CAŚ UW
grudzień 2022: Two new archaeological sites in the Hajar Mountains excavated by Omani-Polish team
wrzesień 2022: Mały grant CRAC dla Łukasza Rutkowskiego
maj 2022: Wykopaliska w Omanie zapraszają studentów
styczeń 2022: Wieże, miedź i plansza do gry – nowe odkrycia CAŚ UW w Omanie
lipiec 2021: Oferta wykopalisk dla studentów
marzec 2019: Wykopaliska w Omanie – nabór dla studentów
luty 2019: Grant Harmonia na badania Centrum w Omanie
listopad 2015: Archeologiczny projekt terenowy w Omanie

Projekt (grant IDUB UW): Rola wydobycia miedzi w kształtowaniu osadnictwa na terenie płn. Omanu w epoce brązu
Projekt (grant Harmonia 10 NCN): Rozwój osadnictwa w epoce brązu i żelaza w górach północnego Omanu

Ulotka na temat badań przygotowana dla lokalnej społeczności: Qumayrah Archaeological Project 2017 (PDF)

Doniesienia medialne (wybór):

2022 rok: Doniesienia medialne o odkryciu gry planszowej (PDF)
maj 2019: Polacy na Bliskim Wschodzie (Radio Dla Ciebie)
luty 2018: Oman wyrósł na palmach daktylowych (Polskie Radio Jedynka)
styczeń 2018: Ancient settlements unearthed in Qamira (Oman Daily Observer)
styczeń 2018: Three important archaeological sites unearthed in Oman (Times of Oman)
czerwiec 2016: Launch of the first Polish archaeological project in Oman (Science in Poland)
czerwiec 2016: Polscy archeolodzy badają grobowce w Omanie (Rzeczpospolita)
czerwiec 2016: Grobowce sprzed 5 tys. lat (Polskie Radio Jedynka)
maj 2016: Ruszył pierwszy polski projekt archeologiczny w Omanie (Nauka w Polsce)
listopad 2015: Polish archaeologists discover ‚prehistoric’ site in Oman (Radio Poland)
listopad 2015: Polscy archeolodzy w Omanie (Nauka w Polsce)

Wystąpienia konferencyjne i wykłady:

2023 The 56th Seminar for Arabian Studies, Aarhus
– Piotr Bielinski, Mateusz Iskra – referat: „The core of an Iron Age II settlement in the mountains of Northern Oman. Omani-Polish investigations of QA 20 site near Ayn Bani Saydah – 2022”

2023 13th International Conference on the Archaeology of the Ancient Near East, Copenhagen
– Piotr Bieliński, Agnieszka Pieńkowska – referat: „Bilt, a small Umman-Nar culture settlement in Northern Oman”

2022 Konferencja: 55th Seminar for Arabian Studies, Berlin
– Agnieszka Pieńkowska – poster: „Excavations at an Umm an-Nar settlement in the Qumayrah region (seasons 2018-2021): Insight on the long-
distance trade in northern Oman”
– Agnieszka Szymczak – poster: „Qumayrah Valley, Northern Hajjar Mountains, Oman: Late Islamic-period remains in the archaeological record”

2022 Konferencja „Polacy na Bliskim Wschodzie, 2022”, Warszawa
– Piotr Bieliński – referat: „Supposed Iron Age II ceremonial precinct on the QA3 site in Northern Oman. An attempt of reconstruction”
– Agnieszka Szymczak, Mateusz Iskra – referat: „An Iron Age II village in the Hajar Mountains: the first results of excavations at QA 21, Qumayrah Valley (Oman)”

2021 Konferencja „Polacy na Bliskim Wschodzie, 2021”, Warszawa (online)
– Piotr Bieliński – referat: „Osada z epoki żelaza II w górach północnego Omanu. Omańsko–polskie badania w Ayn Bani Saydah, 2016–2019”
– Łukasz Rutkowski – referat: „Kolekcja naczyń z miękkiego kamienia z grobowca QA 1-1 z okresu Umm an-Nar (Oman)”
– Agnieszka Pieńkowska – referat: „Osadnictwo z epoki brązu na stanowisku Ayn Bani Saydah w północnym Omanie. Wyniki badań polsko-omańskiej misji archeologicznej w sezonie 2019”
– Marcin Białowarczuk, Hubert Kiersnowski i Agnieszka Szymczak – referat: „Geneza osadnictwa późnoneolitycznego w dolinie Qumayrah (Oman) w świetle badań w sezonie 2019”

2021 12th International Conference on the Archaeology of the Ancient Near East, Bologna (online)
– Piotr Bieliński – referat: ” Two Umm an-Nar period settlements in the mountains of north-western Oman (Wadi Qumayrah valley)”

2021 2. konferencja Wydziału Archeologii UW: ‘Przeszłość ma przyszłość!/ The Past Has a Future!’, Warszawa (online)
– Marcin Białowarczuk i Agnieszka Szymczak – referat: „Neolit obszarów wyżynno-górskich północnego Omanu z perspektywy badań w dolinie Qumayrah”

2019 Konferencja: The Third Neolithic Conference of the Arabian Peninsula, Kuwejt
– Marcin Białowarczuk – referat: „New prehistoric sites in the Qumayrah Valley, Oman. Preliminary results of two seasons of investigations”

2019 Konferencja: Seminar for Arabian Studies, Lejda
– Łukasz Rutkowski – referat: “What is with that floor? Some thoughts on organization of the burial space inside QA 1-1, an Umm an-Nar tomb in Wadi al-Fajj (Oman)”

2019 Konferencja „Polacy na Bliskim Wschodzie 2019”, Warszawa
– Piotr Bieliński – referat: „Osadnictwo z epoki brązu i wczesnego żelaza w górskiej dolinie wadi Qumayrah (Oman). Badania na stanowiskach QA 3 i QA 21”
– Marcin Białowarczuk, Agnieszka Szymczak – referat:„Qumayrah Archaeological Project – dwa sezony badań powierzchniowych”
– Łukasz Rutkowski – referat: „Badania nad cmentarzyskiem kultury Umm an-Nar w północnym Omanie. Grobowiec QA 1–1 na półmetku badań”

2018 Konferencja: 11th International Conference on the Archaeology of the Ancient Near East, Monachium
– Agnieszka Pieńkowska – referat: „Iron Age settlement in the region of Qumayrah, Oman”

2018 Konferencja: Seminar for Arabian Studies, Londyn
– Marcin Białowarczuk, Agnieszka Szymczak – poster: „Overview of the latest prehistoric research in Qumayrah Valley, Oman”
– Agnieszka Pieńkowska – poster: „Bronze Age settlement in the region of Qumayrah, Oman. Results of investigations by the Omani-Polish Archaeological Mission after three seasons of fieldwork”

2018 Konferencja „Polacy na Bliskim Wschodzie, 2018″, Warszawa
– Marcin Białowarczuk, Agnieszka Szymczak – referat: „Osadnictwo neolityczne doliny Qumayrah w północnym Omanie”
– Agnieszka Pieńkowska – referat: „Epoka brązu i żelaza w regionie Qumayrah w centralnym Omanie. Wyniki badań wykopaliskowych w sezonie 2016–2017”
– Łukasz Rutkowski – referat: „Cmentarzysko grobowców kultury Umm an-Nar. Wyniki drugiego sezonu badań wykopaliskowych na stanowisku Qumayrah-Ayn 1 (Oman)”

2018 Wykład plenarny, Instytut Archeologii i Etnologii, Uniwersytet Gdański, Gdańsk
– Marcin Białowarczuk – referat: „Neolityczny przemysł krzemienny w basenie Zatoki Perskiej i pojęcie neolitu arabskiego – badania w Kuwejcie i Omanie”

2017 Konferencja „Polacy na Bliskim Wschodzie 2017”, Warszawa
– Marcin Białowarczuk – referat: „Qumayrah-Ayn 2 — nowe stanowisko technokompleksu Fasad w północnym Omanie? Wstępne wyniki badań rozpoznawczych i perspektywy badawcze”
– Łukasz Rutkowski – referat: „Cmentarzysko Qumayrah-Ayn 1 (Oman); wyniki pierwszego sezonu badań wykopaliskowych”

2017 Konferencja sprawozdawcza Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, Warszawa
– Łukasz Rutkowski – referat: „Tradycje sepulkralne starożytnej Arabii. Badania archeologiczne w regionie Qumayrah (Oman) 2015–2016 i związane z nimi pomysły na dalsze działania naukowe

Bibliografia projektu:

Bieliński, P., Pieńkowska, A., Szymczak, A., & Iskra, M. (2024). Omani-Polish Archaeological Mission 2022: Excavations at QA20 and QB2 in the Qumayrah Micro-region. Al Athar Archaeology and Heritage Bulletin, 1, 7–12.

Szymczak, A., & Iskra, M. (2024), An Iron Age village in the Hajjar Mountains of Northern Oman: QA 21 in the Qumayrā microregion. Arabian Archaeology and Epigraphy, 1–23. https://doi.org/10.1111/aae.12254

Bieliński, P., Pieńkowska, A., Białowarczuk, M., Kiersnowski, H., Bukowski, K., & Lenarczyk, S. (2023), Patterns of pre-Islamic settlement in the Qumayrah microregion, northern Oman: First results of an archaeological and geological survey. Arabian Archaeology and Epigraphy, 1– 17. https://doi.org/10.1111/aae.12226

Rutkowski, Ł. (2021), Umm an-Nar soft-stone vessel assemblage from Tomb QA 1-1 (Oman) based on finds recovered from half the tomb, Arabian Archaeology and Epigraphy, 1–30. https://doi.org/10.1111/aae.12175

Rutkowski Ł, Parol M. (2021), The skeletal remains from Umm an-Nar tomb QA 1-1: spatial distribution and anthropological analysis. Polish Archaeology in the Mediterranean 30(2), 103–128. https://doi.org/10.31338/uw.2083-537X.pam30.2.27

Białowarczuk, M. (2020), Causes of Neolithic Settlement in the Highland Areas of Northern Oman, Insights from the Qumayrah Valley, Neo-Lithics 20, 32–39 (PDF Open Access)

Rutkowski, Ł. (2020), Some thoughts on the burial space inside QA 1-1, an Umm an-Nar tomb in Wādī al-Fajj (Oman): a case of incomplete paving of the tomb’s floor, Proceedings of the Seminar for Arabian Studies 50, 305–318

Pieńkowska, A. (2020), Iron Age Settlement in the Region of Qumayrah, Oman w: Proceedings of the 11th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East, 04-07 April 2018, Munich, Volume 2, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 331–340

Białowarczuk, M, Szymczak, A. (2020), New Neolithic sites in the western al-Hajar mountains. Arabian Archaeology and Epigraphy, 31, 50–62. https://doi.org/10.1111/aae.12132

Białowarczuk, M., Szymczak, A. (2019), Overview of the latest prehistoric research in Qumayrah Valley, Sultanate of Oman, Proceedings of the Seminar for Arabian Studies 49, 25–31 (Open Access)

Pieńkowska, A. (2019), A 3rd millennium BC stone stamp seal from the Omani site of Qumayrah Ayn 3, w: A. Pieńkowska, D. Szeląg & I. Zych (Eds), Stories told around the fountain. Papers offered to Piotr Bieliński on the occasion of his 70th birthday, Warsaw: University of Warsaw Press; PCMA UW, 535–546 https://doi.org/10.31338/uw.9788323541714.pp.535-546

Białowarczuk, M., Szymczak, A. (2018), Second season of prehistoric investigations in the Qumayrah Valley, Northern Oman, Polish Archaeology in the Mediterranean 27/1, 445–463 DOI: 10.5604/01.3001.0013.2009

Białowarczuk, M. (2017), Preliminary report on Qumayrah–Ayn 2, a new prehistoric site in northern Oman, Polish Archaeology in the Mediterranean 26/1, 543–555 DOI: 10.5604/01.3001.0012.1804

Rutkowski, Ł. (2017), Archaeological investigation of Early Bronze Age burial site QA 1 in Wadi al-Fajj in northern Oman: results of the 2016 season, Polish Archaeology in the Mediterranean 26/1, 523–542 DOI: 10.5604/01.3001.0012.1803