Rachkida

Rachkida

• Nazwa projektu:

  Rachkida: kościół świętego Jerzego (Mar Girgis)

• Typ stanowiska:

  kościół średniowieczny z malowidłami ściennymi

  Lokalizacja:

  Liban
  Północny Liban, około 8 km na wschód od Batroun
  Kraina historyczna: Hrabstwo Tripoli

  Datowanie:

  Od okresu rzymskiego (I–III wiek) po okres ottomański (XV–XX wiek)

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

2012, 2016

Typ badań:

wykopaliska ratunkowe, badania studyjne

Kierownicy badań:

Tomasz Waliszewski, Lévon Nordiguian (2012, 2016)
Piotr Makowski (2016)

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Uniwersytet Świętego Józefa w Bejrucie
– Directorate General of Antiquities du Liban (DGA)

Opis stanowiska i badań:

Rachkida jest niewielkim stanowiskiem w północnym Libanie oddalonym o około 8 km na wschód od Batroun. Znajdujący się w niej kościół pod wezwaniem świętego Jerzego (Mar Girgis) został prawdopodobnie wzniesiony przez lokalną wspólnotę chrześcijańską na początku okresu Wypraw Krzyżowych. Jest on jedną z najlepiej zachowanych tego typu budowli położonych w obrębie dawnego Hrabstwa Tripoli. Ze względu na stosunkowo dobrze zachowany program ikonograficzny jak do tej pory był on jednak głównie przedmiotem zainteresowań historyków sztuki. W czerwcu 2012 roku w wyniku współpracy Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Uniwersytetu świętego Józefa w Bejrucie w jego wnętrzu przeprowadzone zostały badania wykopaliskowe.

Najstarsze, raczej marginalne ślady osadnicze odnotowane w czasie wykopalisk datowane są na okres wczesnorzymski. Przeprowadzone badania potwierdziły przypuszczenia, że kościół został wzniesiony na wcześniejszej budowli datowanej na okres bizantyjski. Ograniczona powierzchnia otworzonych sondaży nie pozwoliła jednak na jej pewną identyfikację. Ostateczna forma architektoniczna średniowiecznego kościoła była wynikiem kilku odrębnych przebudów. Wydaje się, że jego trójnawowy układ przestrzenny mógł jednak częściowo nawiązywać do planu wcześniejszej bizantyjskiej bazyliki.

Trudno ustalić kiedy kościół przestał być miejscem sprawowania liturgii. Z pewnością nie nastąpiło to bezpośrednio po upadku po Hrabstwa Tripoli. Co najmniej od połowy XIX wieku wnętrze kościoła było okazjonalnie wykorzystywane przez lokalne społeczności. Stosunkowo dobrze zachowana forma architektoniczna kościoła bez wątpienia zapewniała dobre warunki dla tymczasowego schronienia. Ponadto, długo po tym jak kościół utracił swoją funkcję liturgiczną, malowidła znajdujące się w jego wnętrzu pozostawały obiektami indywidualnej komemoracji. Świadczą o tym liczne osmolenia widoczne zwłaszcza przy wizerunkach świętych postaci. Nie ulega wątpliwości, że od połowy XIX wieku ruina musiała być często odwiedzana przez Maronitów, których obecność w Rachkidzie o poświadczają przekazy ustne.

Galeria: