Tell Qaramel

Tell Qaramel

• Nazwa projektu:

  Polsko-Syryjska Misja w Qaramel
  Joint Syro-Polish Qaramel Mission

• Typ stanowiska:

  Stanowisko osadnicze

  Lokalizacja:

  Syria
  Północny Lewant

  Datowanie:

  – Protoneolit i początki neolitu preceramicznego (11 tysiąclecie p.n.e.–10/9 tysiąclecie p.n.e.
  – Wczesna Epoka Brązu

Najciekawsze odkrycia:

– Kilkadziesiąt obiektów architektury wczesnoneolitycznej, w tym pięć wież i dwa budynki protoświątynne
– Ponad 400 ornamentowanych zabytków kamiennych
– Kilkadziesiąt pochówków szkieletowych w obrębie osady

Historia badań:

Badane przez misję CAŚ UW w latach:

1999–2011

Typ badań:

Wykopaliska

Kierownicy badań:

Ryszard F. Mazurowski, Instytut Archeologii UW (1999–2021)
Bassam Jammous, DGAM (1999–2000 and 2002)
Thaer Yartah, DGAM (2001)
Youssef Kanjou, DGAM (2003–2011)
Marcin Białowarczuk, Wydział Archeologii UW (2021– )

Instytucje współpracujące:

– Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego
– Syryjski Departament Starożytności

Opis stanowiska i badań:

Badana w Tell Qaramel osada ma ok. 3,5 ha powierzchni i obejmuje pozostałości osadnicze ze stadium protoneolitu i wczesnego neolitu preceramicznego (PPNA). Podczas 13 sezonów prac przebadano pięć kolistych kamiennych wież datowanych metodą radioaktywnego węgla C14 na okres od połowy 11 tysiąclecia p.n.e. do ok. 9650 p.n.e. To czyni z nich najstarsze tego typu budowle na świecie. Na podstawie serii ponad 80. dat C14 wyróżniono pięć horyzontów osadniczych: H0 16,890–10,980 p.n.e.; H1 10,890–9670 p.n.e.; H2 10,670–9250 p.n.e.; H3 9820–8710 p.n.e.; H4 9310–8780 p.n.e.

Te monumentalne konstrukcje miały charakter kultowy, a jednocześnie były prawdopodobnie miejscami zgromadzeń mieszkańców osady. Przemawia za tym aranżacja ich wnętrz. W wykopach usytuowanych obok wież odkryto około 90 domostw mieszkalnych oraz budowli gospodarczych, trzy świątynie/domy zgromadzeń, liczne paleniska i jamy gospodarcze. W części domostw, pod podłogami, oraz pomiędzy domostwami, w owalnych lub kolistych jamach, znaleziono 35 pochówków ludzkich oraz kilka zwierzęcych. Ułożeni w pozycji embrionalnej zmarli sporadycznie wyposażeni byli w kamienne lub kościane paciorki i zawieszki.

W osadzie odkryto też niezwykle bogatą kolekcję przedmiotów codziennego użytku z krzemienia, kości i, przede wszystkim, z kamienia (m.in. chlorytu i wapienia). Wiele z było bogato zdobionych motywami geometrycznymi, zwierzęcymi i antropomorficznymi.

W przypadku Qaramelu ewenementem jest fakt, że tak wysoko rozwiniętą kulturę ukształtowała społeczność zbieraczy i myśliwych, nie zaś rolników ― w dotychczasowych badaniach specjalistycznych nie stwierdzono śladów udomowienia zwierząt i zbóż.

Galeria: