Pierwsze z serii seminariów Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW (PCMA), podczas których prezentowane będą bieżące projekty badawcze pracowników i współpracowników Centrum, poświęcone jest omówieniu wstępnych wyników pilotażowego programu badań glin lampek oliwnych pochodzących z wykopalisk archeologicznych prowadzonych w ptolemejsko-rzymskim porcie Berenike nad Morzem Czerwonym w Egipcie. Celem projektu jest interdyscyplinarne badanie zespołu lampek glinianych pochodzących z różnych stron, z Egiptu i szerzej z basenu Morza Śródziemnego, przy pomocy metod tradycyjnych oraz analiz chemicznych wykonanych techniką PXRF i próba określenia rzetelności wyników osiągniętych tą techniką.
Podczas seminarium zostaną przedstawione założenia i cele projektu oraz wyniki pilotażowego sezonu badań przeprowadzonych nad zespołem lampek w magazynie zabytków w Egipcie. W ramach spotkania będzie można zapoznać się z działaniem przenośnego spektrometru Tracer firmy Bruker użytego do terenowych analiz chemicznych oraz z bardziej tradycyjnymi metodami makroskopowej analizy glin.
„Oświecone analizy”: Archeometryczne badanie glin w kontekście lamp oliwnych odkrytych na stanowisku w Berenike (Egipt)
8 maja 2015, 12.00–14:00, ul Nowy Świat 4, pok. 211
Honorowy przewodniczący sesji: Dr Roberta Tomber (British Museum)
Program
Iwona Zych (PCMA UW)
The clay oil lamp collection from Berenike — project objectives and pilot study season
Monika Więch (Ośrodek Badań nad Antykiem Europy Środkowowschodniej UW)
Macroscopic analysis of clay fabrics represented in the lamp collection
Michał Krueger (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu)
Results of PRXF analysis of the clay oil lamp collection from Berenike
Piotr Linke (Bruker Polska)
Prezentacja przenośnego spektrometru Tracer firmy Bruker
Nie od dziś naukowcy interesują się określaniem składu chemicznego glin użytych w starożytności do produkcji rozmaitych przedmiotów, a niepoślednim celem tych badań są próby ustalenia miejsc produkcji, a co za tym idzie, pochodzenia znalezisk. Istnieje już spory zasób doświadczeń badawczych, w tym z materiałem archeologicznym, wypracowano skomplikowane metody i przetestowano różne techniki. Problemem dziś nie jest przekonanie co do użyteczności tych i podobnych, na ogół kosztownych, analiz laboratoryjnych, ale pytanie o to, jak sensownie i celowo interpretować wyniki z pożytkiem dla badań archeologicznych.
Rentgenowska analiza fluorescencyjna przy pomocy przenośnego spektrometru (PXRF) to nie-niszcząca metoda analiz chemicznych, opracowano w ostatnich czasach do analizy szerokiego spektrum materiałów, w tym metali, ceramiki, obsydianu i szkła, których nie można swobodnie przemieścić do laboratorium. Korzystanie z przenośnego spektrometru jest w szczególności przydatne tam, gdzie otrzymanie pozwolenia na wywóz próbek graniczy z niemożliwym, jak to ma miejsce w Egipcie.